تاریخ فرهنگ و ادبیات شش هزار ساله دامغان

به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران ایبنا در سمنان، چاپ جدید این کتاب با تلاش رضا هوشمند مدیر انتشارات مشق شب و عضو هیأت مؤسس خانه تسنیم دامغان و همکاری خانم طاهریا، فرزند مرحوم محمدعلی طاهریا و مساعدت رحمت‌الله نجاتی و حمایت بنیاد منوچهری به ثمر نشسته است.

این کتاب اولین بار در سال ۱۳۴۷ هجری شمسی چاپ شده است. از جمله آثار مرحوم محمدعلی طاهریا، می‌توان به «ترانه‌ها و فلکلور دامغان»، «تذکره شعرای دامغان»، «شجاع لشگر دامغانی» اشاره کرد.

دامغان یکی از شهرستان‎های استان سمنان، در ٣٤٠ کیلومتری تهران واقع شده و روزگاری پایتخت امپراطوری اشکانی با نام صددروازه بوده‌ است در متون یونانی از این شهر با نام «هکاتوم پولیس» یاد می‌شود. این شهرستان با موقعیت ممتاز جغرافیایی از شمال به رشته کوه البرز تکیه داده و در جنوب، ایوانی رو به گستردگی کویر دارد. دامغان با تاریخی ٧ هزار ساله و جاذبه‌های بی‌نظیر طبیعی و تاریخی، توانی بالقوه برای انتخاب به‌عنوان یکی از مقاصد گردشگری را داراست.

کتاب «تاریخ شش هزار ساله دامغان» به خودی خود اثری جامع و کامل در زمینه تاریخ محلی است. طرح روی جلد کتاب تصویر مسجد تاریخانه دامغان است.

مسجد «تاریخانه» در جنوب شرقی دامغان در استان سمنان، یکی از نخستین مساجد ایران و جزو قدیمی‌ترین بناهای پس از اسلام است که قدمت آن را بین سال 130 تا 170 هجری قمری دانسته‌اند.

در وجه تسمیه این بنا گفته‌‌اند که تاری به معنای خداست و تاریخانه یعنی خدای خانه و عده‌ای بر این باورند که این مسجد قبلاً آتشکده بوده و پس از تسلط اعراب‌، آن را ناریخانه خوانده‌‌اند و سپس به تاریخانه معروف شده است.

مسجد تاریخانه دامغان‌، جزء نخستین مساجد ایران است که در آنها مناره ساخته شده است. این مناره که در کنار مسجد بوده‌، 6٫5 مترمربع وسعت داشته است. در کنار این مناره‌، در دوره سلجوقی‌، مناره دایره‌ شکل دیگری ساخته و به این مجموعه اضافه شده است که دارای کتیبه‌ ای به خط کوفی مشتمل بر آیات قرآنی‌ بوده که به نام بانی آن، بختیار، فرزند محمد در تاریخ 420 هجری نام‌گذاری شده است. ارتفاع کنونی این مناره‌، 26 متر است و 86 پله دارد. محیط آن در پایین 13 متر است که کم کم از آن کاسته می‌شود و در بالا به 6٫8 متر می‌رسد.

تاریخانه دامغان‌، یکی از کهن‌ترین ساختمان‌‌ها در شیوه خراسانی است. بار بنا به شدت تحت تأثیر معماری ساسانی و شبیه ساختمان‌‌ها و کاخ‌های سروستان و فیروزآباد است.

مرحوم طاهریا مولف این اثر، آن را در سال ١٣٤٦ هجری شمسی در هفت فصل در قطع وزیری با تیراژ ١٠٠٠ نسخه در چاپخانه گیلان به چاپ رساند. وی در این کتاب علاوه بر تاریخ گذشته دامغان به تاریخ معاصر نیز پرداخته است. همچنین پایان کتاب نیز به ذکر مشاهیر دامغان اختصاص یافته است. این کتاب منبع مناسبی برای استفاده نویسندگان پس از وی بوده است.