امام محمد باقر علیه‌السلام
باقرالعلوم(ع) در علم، زهد، عظمت و فضیلت سرآمد بنی‌هاشم بود و احادیث فراوانی در زمینه‌های مختلفی همچون فقه، توحید، سنت نبوی، قرآن و اخلاق از او نقل شده است تا جایی که محمد بن مسلم ۳۰ هزار حدیث و جابر بن یزید جعفی ۷۰ هزار حدیث از امام باقر(ع) نقل کرده‌اند. او جنبشی علمی پدید آورد که در دوره امامت فرزندش امام صادق(ع) به اوج خود رسید. شمار اصحاب و شاگردان او را ۴۶۲ تن دانسته‌اند. در دوره امامت او، تدوین دیدگاههای شیعه در رشته‌های گوناگون ماننداخلاق، فقه، کلام و تفسیر آغاز شد.
کتاب‌های متعددی درباره امام باقر(ع) منتشر شده که مسند الامام الباقر(ع) اثر عزیزالله عطاردی از جمله آنهاست.
امام باقر(علیه السلام) به عنوان کسی که در میان دوست و دشمن به شکافندگی علوم شهرت داشتند در عصر خود تلاش کردند تا با گسترش فضای علمی از دریچه دانش در فرهنگ عمومی تغییرات اساسی ایجاد کرده و زمینه را برای تغییرات اجتماعی فراهم کنند که در ادامه به برخی از مهم ترین فعالیت های فرهنگی اجتماعی ایشان اشاره می کنیم.
دغدغه های فرهنگی و اجتماعی همیشه برای مصلحان اجتماعی از اولویت های اساسی بوده و به اعتقاد بسیاری از آن ها اصلاح فرهنگی و اجتماعی پایه اصلاح سایر شئون جامعه است؛ به این معنا که اگر فرهنگ یک جامعه اصلاح شود شاخه های آن در شئون سیاسی اقتصادی خانوادگی فردی و اجتماعی از قدرت اصلاح گری بالایی برخوردار است.
بررسی فعّالیّت‌های فرهنگی اجتماعی امام محمّد باقر(علیه السلام)
امام باقر(علیه السلام) به عنوان کسی که در میان دوست و دشمن به شکافندگی علوم شهرت داشتند در عصر خود تلاش کردند تا با گسترش فضای علمی از دریچه دانش در فرهنگ عمومی تغییرات اساسی ایجاد کرده و زمینه را برای تغییرات اجتماعی فراهم کنند که در ادامه به برخی از مهم ترین فعالیت های فرهنگی اجتماعی ایشان اشاره می کنیم.
1- تلاش در گسترش فرهنگ گفت و گو
2- تدوین فرهنگ شیعه
3- مبارزه با شبیخون فرهنگی
4- آموزش عملی سبک زندگی
5- تلاش هایی برای جهت دهی به قضّات
6- ترویج فرهنگ نه افراط نه تفریط
7- توجّه به حوزه شعر شیعی
8- معرّفی اصحاب السرّ
