کتاب مهار بار، ترجمه: دکتر احمد گلی، ناشر انتشارات مشق شب
مهار بار برای تمام افرادی که صاحب ماشین سنگین هستند، عبارتی آشناست. اجرای اصولی روش‌های مهار بار و بارگیری هنگام جابه‌جایی بار اهمیت بالایی داشته، و حتی در آیین‌نامه مبحث مربوط به خود را دارد. نحوه بارگیری و مهار بار چه در حمل و نقل‌های شهری و چه در حمل و نقل‌های جاده‌ای، نکات خاصی داشته و مهارت خاصی می‌طلبد. در این مطلب قصد داریم روش‌های مهار بار و بارگیری و نکات پیرامون آن را به‌طور کامل بررسی کنیم. از توضیح اینکه مهار بار چیست شروع می‌کنیم، تجهیزات مهار بار کامیون را معرفی کرده، و با توضیح نحوه مهار بار و نکات آن بحث را به پایان می‌بریم.
مهار بار چیست؟
بهتر است پیش از توضیح روش‌های مهار بار و بارگیری توضیح دهیم که مهار بار چیست. مهار بار کامیون به تامین امنیت باری که قرار است حمل شود اشاره می‌کند. نحوه بارگیری و نحوه مهار بار شهری و برون‌شهری به صورت اصولی، به آموزش مهار بار و تخصص در آن احتیاج دارد. رعایت قوانین مهار بار و سالم رساندن بار به مقصد، یکی از ویژگیهای یک شرکت باربری معتبر است.
البته خود بار در وسایل نقلیه نیز تعریف مشخصی دارد. از نظر شكل هندسی، تمام بسته‌ها (پک‌ها)، جعبه‌ها، لوله‌ها، بشكه‌ها، كيسه، حتی ماشین آلات و… بار در نظر گرفته می‌شوند. اما پیروی از قوانین مهار بار برای مهار بار کامیون به تجهیزات خاصی نیاز دارد. در ادامه وسایل مورد نیاز در روش‌های مهار بار و بارگیری را به شما معرفی می‌کنیم.
کتاب مهار بار، ترجمه: دکتر احمد گلی، ناشر انتشارات مشق شب
تجهیزات مهار بار کامیون
نحوه بارگیری بار و نحوه مهار بار روی ماشین باربری، با توجه به نوع بار و مشخصات آن انجام می‌شود. تجهیزات مهار بار در هر یک از این روش‌ها می‌تواند متفاوت باشد. جالب است بدانید که آشنایی با وسایل مهار بار یکی از مبحث‌های مهم در آموزش مهار بار است.
1. تسمه مهار بار
تسمه مهار بار نیز در مهار بار کامیون و نحوه بارگیری کاربرد بالایی دارد. در صورت استفاده از تسمه مهار بار در روش‌های مهار بار و بارگیری، توجه به نکات زیر ضروریست:
- یکی از نکات مهم در آموزش مهار بار و قوانین مهار بار این است که نباید بندهای تسمه مهار بار را با گره یا وسایل دیگر به کفی متصل کرد.
- اگر مجبور هستید در جاده‌های لغزنده رانندگی و حمل بار کنید، حتما در نحوه بارگیری و بستن و کنترل بار روی کفی از تسمه‌های فولادی استفاده کنید.
- برای جلوگیری از آسیب دیدن بار مورد نظر، نیروی کشش تسمه‌ها در یک پک نباید بیشتر از نصف مقاومت تعیین شده باشد.
- کتاب مهار بار، ترجمه: دکتر احمد گلی، ناشر انتشارات مشق شب
2. زنجیر مهار بار
زنجیر مهار بار در روش‌های مهار بار بسیار رایج بوده و امنیت بالایی نیز دارد. در صورت استفاده از زنجیر مهار بار در مهار بار کامیون، نباید زنجیر مهار بار را با پیچ یا سیم به بارگیر متصل کرد. در این حالت باید از قلاب برای اتصال زنجیرها به بار و بارگیر استفاده کرد. قلاب‌ها و زنجیرها باید هم‌اندازه و متناسب باشند. همچنین برای جلوگیری از کاهش ظرفیت بسته‌بندی، شعاع انحنای گوشه بار باید از ضخامت زنجير بیشتر باشد.
نکته دیگر اینکه زنجیر مهار بار مورد استفاده در نحوه بارگیری و نحوه مهار بار نباید برای بلند کردن، تخلیه، و بکسل کردن وسایل سنگین استفاده شود. ویژگیهای یک زنجیر مهار بار معیوب عبارت‌اند از:
- خراشیدگی، فرسودگی، پریدگی و کشیدگی حلقه‌های زنجیر مهار بار
- گره خوردگی، پیچیدگی و کشیدگی زنجیر مهار بار
- حلقه‌های له‌شده یا شکسته
3. طناب مهار بار
طناب مهار بار برای حمل بارهای سبک و مسیرهای کوتاه بسیار مناسب است. بایستی توجه کرد که طناب مهار بار ضخیم و سالم باشد.
کتاب مهار بار، ترجمه: دکتر احمد گلی، ناشر انتشارات مشق شب
4. سیم بکسل مهار بار
سیم بکسل در واقع طناب فولادیست که از تاباندن رشته‌های سیم فلزی به دور یک هسته مفتولی شکل ساخته می‌شود. برای استفاده از سیم بکسل در روش‌های مهار بار و بارگیری باید به نکات زیر توجه داشت:
- برای ایجاد کشش سیم بکسل باید از بست تنظیم دو طرفه استفاده کرد.
- خم نشدن سیم‌های بکسل کنار بند و رباط‌ها یکی از موارد اساسی در آموزش مهار بار و قوانین مهار بار است.
- نزدیک‌ترین نقطه خم‌شدگی در سیم بکسل باید حداقل 3 برابر قطر سیم از بست‌ها و رابط‌ها فاصله داشته باشد.
- برای محافظت بیشتر بار در مهار بار کامیون، استفاده از سیم بکسلی که ظرفیت آن متناسب با تحمل بار در گره‌هاست توصیه می‌شود.
نحوه مهار بار
نحوه مهار بار به صورت بهینه این گونه است که ابتدا باید وسیله نقلیه متناسب با نوع کالایی که قرار است حمل شود را انتخاب کرد. وسیله نقلیه مورد نظر باید از نظر ظرفیت و اندازه با کالای مورد نظر تناسب، و فضای کافی برای جاسازی بار را داشته باشد. در ادامه، بایستی خودروی انتخاب شده را با وسایل ایمنی تجهیز کرد.
همچنین، میزان بار در نحوه بارگیری و نحوه مهار بار نباید از حد استاندارد در آیین‌نامه حمل بار درون شهری و بین شهری و قوانین مهار بار بیشتر باشد. طول، عرض و ارتفاع بار نیز نباید از حد مجاز بیشتر باشد، زیرا ممکن است در مسیر با موانع بین راهی برخورد داشته باشد.
برای جلوگیری از بیرون زدگی و توزیع وزن بار، بهتر است از وسایل نقلیه طویل با طول کافی برای حمل آن استفاده شود. توجه به مرکز ثقل بار در نحوه بارگیری و نحوه مهار بار نیز بسیار مهم است. در این حالت، بار باید کمترین فاصله را از کفی و سطح جاده داشته باشد. هر چه مرکز ثقل بار در ارتفاع بالاتری از سطح زمین باشد، باید هنگام دور زدن سرعت ماشین کمتر باشد.
نحوه بارگیری و مهار بار کامیون نباید به گونه‌ای باشد که هدایت و شتاب خودرو تحت تاثیر قرار گرفته و به محورها فشار وارد شود. برای مثال، اگر قرار است چند بار مختلف بارگیری شود، باید از بارهای بزرگتر و سنگین‌تر شروع کرد و بارهای سبک‌تر پشت یا روی آنها جای گیرد (زیرا در ترمزهای ناگهانی ممکن است به بارهای کوچک آسیب وارد شود).
کتاب مهار بار، ترجمه: دکتر احمد گلی، ناشر انتشارات مشق شب
نکات مهم در مهار بار و بارگیری
- بار خود را بيمه كنيد و از داشتن معاینه فنی وسیله نقلیه اطمينان حاصل كنيد.
- در صورت بروز حادثه با امدادهای جاده‌ای تماس بگیرید و از حركت خودداری کنید. همچنین، اگر بخشی از بار از حالت امن و تعادل خارج شده، حتما آن را به حالت اولیه باز گردانده و مهار کنید.
- هنگام تخلیه بار از وسیله مناسب مانند لیفتراک و جرثقيل استفاده؛ و فاصله خود را با تریلر حفظ كنيد. در مواردی كه لازم است از جرثقیل برای تخلیه بار استفاده شود، استفاده از كلاه ایمنی را فراموش نکنید.