کارگاه آموزش مهارت گفت و گو

📚 صد و پانزدهمین نشست کافه کتاب تسنیم

موضوع گفت‌وگو:

آداب گفت‌وگو

با حضور  رضا هوشمند

(عضو هیئت مدیره کانون خرد و توسعه ایرانیان)

🔸مجاور مسجد تاری‌خانه- سرای فرهنگ

🔸نشست‌های کافه کتاب خانه تسنیم عصرگاه پنج شنبه‌ها هر هفته برگزار می‌شود و فرصت مناسبی است برای تبادل اندیشه و تمرین زندگی اجتماعی در حوزه فرهنگ، ادبیات و هنر

پی‌نوشت: اینکه پست اخیر را با تاخیر کار کردم دلیلش پی‌جو شدن از افراد شرکت کننده در کارگاه آداب گفت‌و‌گو، کندو کاو در نوع ارائه و  بازتاب موثق تر از آن بود.
راستش برایم مهم بود و هست که مخاطبان چه دریافت کردند و آیا برایشان دست آوردی داشته است؟
نخست اینکه حوزه مخاطب من گروه سنی مختلفی بودند و در گفت‌وگوی موثر همان اندازه که باید به موضوع و هدف اندیشید حوزه مخاطب هم مهم است.
از فرزند جناب زمانی که نوزاد بودند و شاید بهترین صدایی که می‌توانست معنای گفت‌و‌گوی سالم میان من و ایشان باشد صدای آرام یک هم خوانی ترانه بود یا یک لبخند از ته دل بود؛ تا جناب مشدئی که آموزگار عهد عتیق و دوران مدرسه ام بود.
مخاطب نوجوان هم داشتم
آن‌ها که سبک گفت‌و‌گویشان با ما قدری متفاوت است.
میان این همه؛ میهمان کافه کتاب تسنیم بودم.
کافه‌ای با یکصد و چهارده دورهمی و تمرین قوی در شناخت و بازشناخت.
صندلی را دور هم چیدیم تا با نحوه چیدمان بگوییم گفت‌و‌گو یک دورهمی است با هدفی مشترک، نه یک مقابله و روبرو نشستن.
خواستیم بگوییم تا زمانی که دورهم باشیم هدف گم نخواهد شد و هدف رسیدن به یک نتیجه موثر، برداشت مناسب یا حتی یک حس خوب است
آن برداشت دست‌آورد گفت‌و‌گوست.

بنا شد پیش داوری را قبل از شروع موضوع و پیش از به نام خدا، همان خانه بگذاریم و بیاییم.
گفت و گو را به:
_پیش از گفت و گو
_حین گفت و گو
_پس از گفت و گو
تقسیم کردیم.
در فرصت دست داده فقط به پیش از گفت‌و‌گو رسیدیم.
_پیش داوری ممنوع
_اطلاعات کامل از خود و نفر مقابل داشته باشیم تا  بتوانیم گفت‌و‌گو را موثر و سالم پیش ببریم.
_هدفمان از گفت‌و‌گو را بارها مرورکنیم.
_بهترین شرایط زمانی و مکانی را برای گفت‌و‌گو پیشنهاد کنیم
_نقاط ضعف و قوت خودمان و مخاطب را بشناسیم و برای پیش برد هدفمند گفت‌و‌گو بهره ببریم.
مثلا اگر می‌دانم که زود خشمگین می‌شوم باید مراقبت‌های قبل از خشمگین شدن را بشناسم و خودمان را ملزم کنم به رعایت آن.
چراکه زودخشمی  یکی از دلایل رساندن گفت و گو به فرجامِ بد است.
_بدانم، بفهمم و تمرین کنم که گفت‌و‌گوی موثر برنده ندارد برخوردار دارد.
با این نیت وارد گفت‌و‌گو شوم.
مواردی که از کارگاه مهارت گفت‌و‌گوی انجام شده باید بازگو شود:
_زمان به اطناب کشیده شد و جلسه بیشتر از دو ساعت بود(این نقد را می‌پذیرم و در صورت استقبال دوستانم و تکرار کارگاه‌ها نسبت به سهم خودم سعی در رفع آن خواهم داشت.
تجربه زیسته:
_توجه به گذشت زمان در گفت و گو و در نظر گرفتن سهم خود از گفتن، بسیار مهم است.
_زبان بدن گوینده و شنونده از مواردی بود که در تمام مدت کارگاه از مخاطبان خواسته شد که دقت داشته باشند. چراکه میزان زیادی از پیام ما با زبان بدنمان منتقل می‌شود و کلام، مقدار کمتری را در انتقال پیام به خود اختصاص می‌دهد.
_سهم خود از جلسه را با توجه بیشتری مطالبه کنیم و با ایجاد فضای مناسب پرسش‌گر باشیم و اگر در فرصت متعارف گفت‌و‌گوی جمعی با سخنران به نتیجه نرسیدیم مطالبه زمان بیشتری بعد از جلسه را داشته باشیم.
_به هر دلیلی ممکن است میل به طرح پرسش به صورت شفاهی را نداشته باشیم می‌توانیم پرسشمان را روی برگه نوشته و به مدیر جلسه بدهیم
_همان اندازه که پرسشگری و انتظار دریافت پاسخ قانع کننده توصیه می‌شود، دست گرفتن جلسات جمعی و حتی گفت‌و‌گوی دو نفره  توصیه نمی‌شود
البته گفت‌و‌گوهای تخصصی، ارائه های موضوعی از این قاعده مستثنی است
گفت‌وگو یک بازی توپ را می‌ماند،
اگر یک جمع هستیم؛ تا کجا، دیگران شاهد پاس دادن توپ بین دو نفر باشند و  تاب بیاورند؟
_گف‌ و‌گو را خوب آغاز کنید و مراقب باشید که خوب پایان دادنش یک مهارت است
_ تا جایی که امکان دارد به حضور در گفت‌و‌گو مقید باشد و در صورتی ملزم به ترک محل گفت‌وگوی هستید بهترین تدبیر برای رفتم را انتخاب کنید(با توضیح کلامی، ارائه یاداشت به مدیر جلسه یا حتی اشاره معنادار دست و سر  یا … مانع از سوء برداشت حاضرین شوید
_فرصتی باز و امن برای بازگشت به گفت‌و‌گو و بررسی دو یا چند جانبه آن داشته باشید. پرداختن مجدد به گفت‌و‌گو می‌تواند راهگشای بسیاری از گره‌های احتمالی باشد و در عین حال تجربه کارآمد برای گفت‌و‌گوهای در پیش.
_سخنران موظف است در موضوع و اتفاق‌ها بیشتر از مخاطبان دقت و توجه داشته باشد.
پس شنیدن و دقت در منظور پرسش می‌تواند از سوء برداشت، مواجهه و تعارض  و تضاد جلو گیری کند
_بیان صریح، بدون کنایه، با صدایی رسا و خلاصه از سوی مخاطب هم کمک شایانی است در انتقال درست منظور(بسیار از ما گفت‌و‌گوی خطرناک را فقط به دلیل اینکه منظور را خوب انتقال نداده‌ایم، تجربه کرده‌ایم.) دقت کنیم.

سخنِ آخر اینکه: ظرفیت کارگاه، ایجادِ فضای قابل لمسِ و تجربه در حدودِ موضوع مورد نظر (اینجا مهارت گفت‌و‌گو) است که امیدوارم این فضا و فرصت ایجاد شده باشد.