آموزش و جدال مستمر با آمرانگی
✍️ مجید علیپور
مدیر مدرسه
دکتر مجید علیپور، نویسنده مطلب
«آمرانگی و آموزش» آخرین اثر «مرتضی نظری» از معلمان و دانشگاهیان فرهنگی است که به تازگی از سوی انتشارات «مشق شب» برای علاقمندان به حوزه آموزش و پرورش و معلمی ارایه شده است. نظری که علاوه بر سوابق تدریس در کلاس های درس، مدیریت های میانی و ارشد در حوزه تعلیم و تربیت را هم در سوابق خود دارد، همانگونه که در عنوان فرعی کتابش آورده، برخی از تحلیل های حاصل از مطالعات و پژوهش های خود و به ویژه تجربه زیسته اش در این حوزه را به خوانندگان تقدیم کرده است.
از نقاط قوت بیان و قلم «نظری» ساده و همه فهم نویسی و دوری از فخرفروشی های کلامی است. در سخنرانی ها، مقالات و کتاب های او کمتر سراغ داریم که (جز به ضرورت) کلمات و اصطلاحات تخصصی را به کار گیرد و به تعبیر عامیانه، پشت کلمات و تعابیر قلمبه و سلمبه پنهان شود. سبک نویسنده در بیان و نوشتار همانند شخصیت خود نویسنده، ساده، صمیمی و آسان فهم است؛ از همین رو می تواند به خوبی با معلمان و مدیران مدارس به عنوان اصلی ترین ارکان نهاد مدرسه ارتباط برقرار کند. در حالی که مهم ترین معضلی که این روزها در آثار پژوهشگران و متخصصان دیده می شود آنست که ظاهرا صرفا برای پژوهشگران و متخصصان هم تراز خود می گویند و می نویسند و گویی به دور از شان خود می دانند که با معلمان، دیالوگ برقرار کنند!
▫️«آمرانگی و آموزش» در پی تشریح رابطه نابرابر آمرانگی (نهاد قدرت) با نهاد آموزش است. تلاشی برای تشریح این نکته که به همان اندازه که نهاد قدرت خواستار مداخله و اعمال کنترل بر نهاد آموزش و در انتظار خروج سربازانی گوش به فرمان و مطیع نسبت به نظم سیاسی و ارزش های اخلاقی موجود است؛ آموزش در ذات خود میل به آمرانگی زدایی دارد و به افراد برای چیرگی بر چالش ها و ارتقا از موقعیت اکنونی شان یاری می رساند. از همین رو فهم چیستی رابطه میان این دو نهاد و چگونگی فعالیت در این وضعیت متناقض، موضوعی ضروری برای فعالان حوزه آموزش و پرورش است.
▫️از دیگر مزایای کتاب یاد شده آن است که به هیچ رو در بند بیان مبانی نظری و کلیات فلسفی آموزش و پرورش نمانده و به نقادی صریح و شجاعانه ساختار تعلیم و تربیت در ایران امروز و وضعیت اداره آن در سطوح مختلف پرداخته است. اشارات «نظری» به میان مایگی و فروکاست توان راهبردی مدیریت های خرد و کلان، لابی گری ها، سالوسی و رفتارهای باندی رایج در ادارات به ویژه در وزارتخانه آموزش و پرورش، دخالت های گسترده و نابجای نهادهای دیگر به ویژه نمایندگان مجلس در عزل و نصب ها صرفا از آن جهت که به آموزش و پرورش به عنوان «سازمان رای» و «محلی برای تقسیم پست های مدیریتی برای فعالان ستاد انتخاباتی» می نگرند و از این رو «به رغم ژست های روشنفکری و تحول طلبی، بعضا مشغول اعمال فشار برای کاشتن و گماشتن نابلدترین و ناتوان ترین افراد در جایگاههای حساسی چون مدیریت های مناطق و شهرستان ها هستند.»، موضوع تعارض منافع مدیرانی که خود صاحب یا مرتبط و بهره مند از منافع بنگاهها و موسسات تست و کنکور و… هستند ولی در عین حال از تصمیم سازان و سیاست گذاران اصلی نظام تعلیم و تربیت هم به شمار می آیند و … برای کسانی که کمترین دغدغه ای در حوزه آموزش و پرورش ایران دارند؛ حکایتی تلخ اما آشناست.
▫️همچنین کتاب «آمرانگی و آموزش» را می توان نمونه موفقی از ژورنالیسم علمی در حوزه آموزش و پرورش دانست. افت کیفی فعالیت های ژورنالیستی به ویژه در دوره ای که سهولت دسترسی به رسانه بیش از هر زمان دیگری شده است، موضوعی قابل انکار نیست. در دورانی که عده زیادی از به ظاهر ژورنالیست ها و فعالان رسانه ای، شان رسانه ای خود را به جلب توجه صاحبان مناصب، لابی گری، عقده گشایی و تسویه حساب با رقبا و … تقلیل داده اند و یا نهایتا به چشم یک فرصت شغلی و موقتی به آن می نگرند، فعالیت کسانی که در کنار دانش تخصصی و تجربه زیسته، صاحب قلم و بیانی هستند که قادرند دانسته ها و تحلیل های علمی و پژوهشی خود را در قالب جستارهایی عامه پسند به مخاطبان و علاقمندان ارایه می کنند فرصت مغتنمی است که باید قدر دانست و در رساندن صدای آنها به سایر دغدغه مندان نظام تعلیم و تربیت کوشید.
#آمرانگی وآموزش
#مرتضی نظری
#مشق شب
#مدرسه
#آموزش وپرورش