به گزارش خبرنگار فرهنگی مشق شب و به نقل از  خبرگزاری تسنیم،‌ انتشار فهرست تخصیص کاغذ دولتی از مرداد تا مهر 1401 در خبرگزاری تسنیم،‌ واکنش‌هایی را از سوی ناشران در پی داشت‌، برخی ناشران در تماس با خبرنگار تسنیم نسبت به نبود نامشان در این فهرست انتقاد کردند و برخی دیگر نیز که در این فهرست موجود بودند به عدم دریافت کاغذ و عدم اطلاع از این تخصیص اشاره کردند و برخی ناشرانی که کاغذ به آن‌ها تخصیص یافته بود، اما به‌دلیل عدم اطلاع از این تخصیص،‌ موفق به دریافت کاغذ نشده‌اند.

برای پیگیری این موضوع تسنیم با علی رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران که مدیر کمیته تخصیص، توزیع و نظارت بر مصرف کاغذ معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است‌، گفت‌وگو کرده است.

رمضانی در این گفت‌وگو با تأکید بر اینکه اصل در سامانه توزیع کاغذ در خصوص اطلاع‌رسانی بر مراجعه ناشر به سامانه برای ثبت درخواست یا اطلاع­‌یابی از تخصیص است،‌ این اطمینان را داد که حواله صادرشده برای ناشرانی که کاغذ دریافت نکرده‌اند‌، به‌محض موجود شدن کاغذ قابلیت بررسی مجدد و تخصیص دارد، این گفت‌وگو به‌شرح ذیل است:

کتابم را چگونه چاپ کنم؟ / مراحل و توضیحات فرآیند انتشار کتاب –

• جناب رمضانی، با انتشار فهرست جدید تخصیص کاغذ برخی ناشران انتقاد دارند که اطلاع‌رسانی درستی انجام نشده است و از تخصیص کاغذ باخبر نبوده‌اند،‌ درباره فرایند اطلاع‌رسانی برای تخصیص کاغذ بفرمایید که چگونه است.

فهرستی که شانزدهم آذرماه منتشر شد،‌ تنها فهرست منتشرشده نیست،‌ بلکه فهرست تخصیص­‌های کاغذ به‌صورت منظم در سامانه منتشر می‌شود. فهرست تخصیص‌­ها از آذرماه سال گذشته در چندین نوبت منتشر شده است و کمیته به چند روش به ناشران اطلاع‌رسانی می‌کند؛ روش اول که در واقع روش اصلی است در صفحه شخصی ناشر در سایت تخصیص کاغذ اطلاع‌رسانی می‌شود که “تخصیص کاغذ دارید، پیش‌فاکتور صادر شده است و برای پیگیری مراجعه کنید.”

روش دوم اعلام پیامکی است که به‌عنوان کمک انجام می‌­شود و الزامی برای انجام آن نیست. روش سوم نیز پاسخگویی تلفنی است که در صورت تماس ناشر با شماره 91006363 داخلی 106 و 107، به آن‌ها اطلاع‌ داده می‌شود که کاغذ تخصیص یافته است یا خیر.

•  اگر ناشری از هیچ یک از این رو‌ش‌ها نسبت به تخصیص کاغذ اطلاع حاصل نکرد،‌ و یا اصلاً مراجعه‌ای نداشت، تکلیف کاغذی که به او تخصیص یافته است چه می‌شود؟

اگر ناشری برای دریافت پیش‌فاکتور صادرشده و حواله مراجعه کند که کاغذ را دریافت می‌کند،‌ اگر مراجعه نداشته باشد پس از انقضای پیش‌فاکتور به ناشر دیگری که درخواست خود را در سامانه ثبت کرده است اختصاص خواهد یافت.

با وجود طی کردن همه این روش‌ها ممکن است ناشر یا ناشرانی از اینکه کمیته تخصیص مصوبه‌ای برای تخصیص کاغذ به آن‌ها داشته است،‌ اطلاع پیدا نکنند، در این صورت در مراجعه بعدی درصورت موجود بودن کاغذ، همکاران ما پیش‌فاکتور را مجدداً صادر می‌کنند و ناشران پس از پرداخت وجه مربوطه، کاغذ را دریافت خواهند کرد، این برای حمایت است وگرنه ناشران طبیعتاً باید در زمان مقرر مراجعه کنند.

کتابم را چگونه چاپ کنم؟ / مراحل و توضیحات فرآیند انتشار کتاب –

صادرشده برای ناشرانی که کاغذ دریافت نکرده‌اند‌،‌ چه می‌شود؟

• ناشرانی که در این دوره اخیر نتوانسته‌اند کاغذ دریافت کنند اما در فهرست تخصیصی هستند،‌ چه‌زمانی کاغذ دریافت می‌کنند؟

حواله صادرشده برای ناشرانی که کاغذ دریافت نکرده‌اند‌، به‌محض موجود شدن کاغذ قابلیت بررسی مجدد و تخصیص دارد. این را نباید فراموش کرد که به هر حال اصل در سامانه بر مراجعه خود ناشر به صفحه شخصی و اطلاع­‌یابی است.

• اکنون چه‌تعداد درخواست تخصیص کاغذ در نوبت دارید؟

درخواست‌ها و تخصیص‌ها بروز شده است،‌ درخواست بررسی‌نشده برای تخصیص کاغذ اکنون وجود ندارد، البته نه به این معنا که ناشری که کاغذ به او تخصیص نیافته باشد وجود ندارد، خیر، ممکن است ناشری حجم دریافتی­‌های قبلی‌­اش قابل توجه بوده است و لازم است به دیگرانی که اصلاً یا کمتر دریافت کرده‌­اند، تخصیص داده شود، یا ناشر برای دریافتی‌­های قبلی نظارت و درخواست شمارش نداده باشد، یا اعلام وصول او نشان‌دهنده فعالیت کافی که نیاز به کاغذ جدید را اثبات کند نباشد، یا به‌دلیل موضوع کتاب‌ها ـ مطابق ماده دو قانون اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ واجد شرایط تخصیص قرار نگیرد، یا نوع کاغذ درخواستی‌­اش موجود نباشد ـ مثل کاغذ بالک که از ابتدای این کمیته موجودی نداشته است و…‌ در نتیجه نتواند کاغذ دریافت کند. این موارد همه در تخصیص کاغذ دخیل هستند و اعضای کمیته به آنها توجه دارند.

چرا ناشران دولتی چند برابر خصوصی‌ها کاغذ دریافت کردند؟

• در فهرست منتشرشده اخیر،‌ میزان دریافتی ناشران دولتی چند برابر ناشران خصوصی است و برخی اعداد تخصیص‌یافته این پرسش را ایجاد می‌کند که آیا این ناشران به‌واقع در سه ماه این میزان کاغذ مورد نیازشان بوده است؟

پیشنهاد می‌کنم درباره میزان نیاز بر اساس کتاب‌های منتشره با خود این ناشران گفت‌وگو کنید‌، اما برخی از ناشرانی که در این فهرست دیده می­‌شوند در کل دوره تخصیص کاغذ دولتی از سال 1397 تا این تخصیص هیچ کاغذی دریافت نکرده بودند.

این را هم توجه داشته باشید که ناشران دولتی چند برابر مقداری که کاغذ خارجی دریافت کردند، کاغذ ایرانی دریافت کرده‌­اند این شاخص مهمی برای کمیته در تخصیص خصوصاً در مورد ناشران دولتی است.

ناشران کتابساز جایی در فهرست تخصیص کاغذ ندارند

• با توجه به اینکه نام هیچ یک از ناشران کتاب‌ساز در فهرست تخصیص کاغذ نیست،‌ آیا کمیته تخصیص معیاری در این خصوص دارد؟

این موضوع مورد دقت اعضای کمیته است و آثاری که ناشران برای دریافت کاغذ ثبت کرده‌­اند با دقت در جلسه بررسی می­‌شود و به ناشرانی که دارای این آثار باشند کاغذ تخصیص داده نمی‌­شود.

کتابم را چگونه چاپ کنم؟ / مراحل و توضیحات فرآیند انتشار کتاب –

تعداد زیادی از ناشران دریافت‌کننده کاغذ حداقل شمارش را نداشتند

•  چه‌میزان از ناشرانی که در دوره‌های گذشته کاغذ دولتی دریافت کرده‌اند،‌ در مرحله شمارش و اعلام وصول مردود شده‌اند؟

در طول یک سال کار این کمیته تعدادی قابل توجه از ناشران حداقل شمارش لازم را نداشتند، این ناشران با درج عبارت «عدم تخصیص به‌دلیل نداشتن شمارش»، «عدم تخصیص به‌دلیل کمبود شمارش» یا «عدم تخصیص به‌دلیل کمبود فعالیت بر اساس اعلام وصول» از وضعیت خود مطلع می­‌شدند.

موضوع دیگری هم که مورد توجه ویژه کمیته از سال گذشته قرار گرفت درج عبارت «این کتاب با کاغذ حمایتی منتشر شده است» بود. مطابق ماده 6 آیین­‌نامه تخصیص کاغذ، ناشران موظف بودند این عبارت را در شناسنامه کتاب‌­هایی که با کاغذ حمایتی منتشر می­‌کنند درج کنند اما بر انجام این موضوع نظارت کافی انجام نمی­‌گرفت، برای همین مردم مطلع نمی‌­شدند که چه ناشری چه کتابی را با کاغذ حمایتی منتشر کرده است و متأسفانه برخی ناشران هیچ تفاوتی بین کتابی که با این کاغذ منتشر کرده بودند با کتابی که با کاغذ قیمت آزاد منتشر کرده بودند نمی­‌گذاشتند.

از زمان محول شدن مسئولیت کمیته تخصیص، توزیع و نظارت بر مصرف کاغذ معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به جمع جدید، این موضوع با جدیت نظارت شد و شمارش­‌های درخواستی ناشرانی که این مسئله را رعایت نکردند مورد پذیرش واقع نشد. قابل توجه است که برخی ناشران که تا قبل از درج این عبارت هرگونه اجحافی را در قیمت‌گذاری به مخاطبان روا داشتند کمتر نسبت به ثبت درخواست جدید مبادرت می­‌کنند.

این مطلبی قابل توجه است، درج این عبارت به مصرف­‌کننده­ نهایی کمک می­‌کند که حداقل از ناشر سؤال کند؛ وقتی کاغذ حمایتی دریافت کردی چطور قیمت­‌گذاری کردی؟ و سهم منِ مصرف­‌کننده نهایی از این حمایت دولت چیست؟ البته باید توجه داشت بسیاری از ناشران به رعایت حقوق مصرف­‌کننده در قیمت‌­گذاری توجه دارند و در صورت دریافت کاغذ دولتی در قیمت­‌گذاری منصفانه عمل می­‌کنند.