یکی از موارد مهم که میتواند، زمینهساز سلامت روانی اجتماعی، و کاهشِ بیماریهای روان تنی باشد، مدیریت و ساماندهی گفتوگوهاست.
-مدیریت و ساماندهیِ گفتوگویِ رانندگان، پس از حادثة تصادف
-مدیریت و ساماندهیِ گفتوگویِ پدر، با فرزندِ خطا کار
– مدیریت و ساماندهیِ گفتوگویِ یک زوج، بعد از یک میهمانی و احساس شدید رنجش، توهین و بد رفتاری زن و شوهر نسبت به هم
– مدیریت و ساماندهیِ گفتوگوهایِ سیاسی(در شرایط جنگ و درگیری مرزی)،با موضوع مناقشات بین دو کشور
– مدیریت و ساماندهی گفتوگوی پلیس راهنمایی و رانندگی با راننده موتورسوار متخلف؛ در شرایطی که، موتور سیکلت باید به پارکینگ منتقل شود.
-مدیریت و ساماندهیِ گفتوگوهایِ کادرِ مراکز بهداشتی درمانی، با بیماران در لحظات پر تنش
-مدیریت و ساماندهی گفتوگوهای …
موارد یاد شده نمونههایی بود از گفتوگوهای پرتنش، حساس و خطرناکی است که در صورت مدیریت و ساماندهی میتواند، زمینهساز سلامت روانی اجتماعی، و کاهش بیماریهای روان تنی باشد.
گفتوگوی منشیهایِ مراکز بهداشتی، درمانی و پزشکان با مراجعه کنندگان، بیماران و همراهان بیماران است.
به جهت اهمیت این گفتوگوها و حجم تاثیر آن بر روابط بین فردی، اجتماعی و همچنین سلامت روان تعداد زیادی از افراد جامعه اعم از پرسنل بیمارستانی، درمانگاهی، پزشکان، پرستاران، کادر درمان، بهیاران و کارمندان مراکز یاد شده از یک سو؛ بیماران، خانواده بیماران و کلیه افرادی که به نحوی با بیماری، حادثه و اتفاقهای نابه هنجار اجتماعی سر و کار دارند و در واقع همه افرادی که پایشان به مراکز درمانی و پزشکی باز میشود.
- نخست به مواردی که شایسته است به عنوان مراجعه کننده(مخاطب، بیمار و همراه بیمار) به آن توجه کنید.
۱.مهارت آموزی
آموزش و تمرین مهارتهای ارتباطی، آداب معاشرت، کنترل خشم، کنترل احساسات، آداب معاشرت با بیماران از اولویتهای هر فردی است که در جامعه کوچک اما مهم خانواده و اجتماع بزرگتر حضور دارد است. آگاهی و دانستن به طور عام انسان را از بسیاری از خطاها باز میدارد. و اگر این آگاهی هدفمند، متمرکز با سرفصلهای مرتبط با مشاغل، حرفهها و فعالیتهای اجتماعی تنظیم شود و توسط افراد متخصص آموزش داده شود نقش مهمی در آگاهی بخشی دارد. پذیرش مهارتآموزان هم از موارد مهمی است که باید به آن توجه داشت. مراجعه کنندگان که مهارتهای ارتباطی را آموزش دیده باشد و خود را نسبت به اعمال آن آموزشها موظف بداند از بسیاری حواشی ارتباطی مصون خواهد بود.
۲.به قوانین احترام بگذارید.
به عنوان مراجعه کننده با قواعد و مقررات همه مراکز درمانی و همچنین قواعد و مناسبهای مرکز درمانی مورد نظر که به آن مراجعه دارید؛ آشنا شوید.(شما به عنوان مخاطب یک مجموعه ملزم به رعایت قواعدی همچون نوبت دهی، ساعات کاری، میزان خدمات ارائه شده و تعرفههای پزشکی، مالی و … هستید.)
قواعد و مقرارت مجموعه درمانی را بپذیرید و با احترام به آن شرایط ارتباط گرفتن را برای خودتان و دیگران آسانتر کنید.(تغییر یک قاعده و قانون، و ارائه تعریف جدید کاری و رفتاری در حد و اجازه کارکنان نیست. اعتراضتان را با آرامش، مکتوب و با استناد به ادله محکم به مراتب بالاتر انتقال دهید.
۳.شلوغش نکنید.
آگاه باشید که یک دکتر، پرستار، بهیار،کادر درمان، کارمندان و حتی نگهبان بیمارستان و مرکز درمانی، بر اساس ضابطه و قاعدهای تعریف شده مشغول به کار و ارائه خدمات هستند و اگر مواردی خلاف قواعد حاکم بر کشور، قوانین وزارت بهداشت، عرف جامعه و خلاف رفتار و عملکرد حرفه پزشکی و پیراپزشکی مشاهده کردید، باید بدون برهم زدن آرامش محیط درمانی با تهیه شواهد و قرائن به مراتب ذیصلاح شکایت کنید و حتما پیگیری مستمر داشته باشید تا مورد اتفاق افتاده مجددا تکرار نشود. در هر صورت چه به حق و چه به نا حق، اگر رفتارِ نادرست و نبایدی با بیمار و همراهانش شد؛ بر هم زدن فضای بیمارستان و مرکز درمانی، سر و صدا، جر و بحث و مشاجره در آداب ارتباطی و همچنین مبتنی بر قوانین و مقررات نیست. بیماران مراکز درمانی به اندازه کافی دچار درد و استرسهای ناشی از بیماری هستند، ناآرامی محیط هم بر آن میافزاید.
۴.آرام و صبور باشید.
آگاه باشید که دلیل حضور دیگر افراد نظیر شما در مراکز درمانی، بیماری، درد و رنج حاصل از آن است. پس مدارا، صبوری و رعایت حقوق دیگران یک اصل در آداب ارتباط و گفتوگویتان باشد و ملزم به انجامش باشید.
برداشت از کتاب آداب گفت و گو، نوشته رضا هوشمند، نشر مشق شب، 1401
- مواردی که شایسته است به عنوان کادر درمانی(پزشکان، پرستاران، بهیاران، منشیها، کارمندان بخشهای مختلف، نگهبانها و مسئولین حراست) به آن توجه کنید.
1.آموزش و تمرین مهارتهای ارتباطی، آداب معاشرت، کنترل خشم، کنترل احساسات، آداب معاشرت با بیماران از اولویتهای کادر درمانی است. آگاهی و دانستن به طور عام انسان را از بسیاری از خطاها باز میدارد و اگر این آگاهی هدفمند، متمرکز با سرفصلهای مرتبط با مشاغل، حرفهها و فعالیتهای اجتماعی تنظیم شود و توسط افراد متخصص آموزش داده شود نقش مهمی در آگاهی بخشی دارد. پذیرش مهارت آموزان هم از موارد مهمی است که میتوان با ایجاد فضای رقابتی، انگیزشی، تشویقی به آن رسید. کادر درمانیای که مهارتهای ارتباطی را آموزش دیده باشد و خود را به نسبت به اعمال آن آموزشها موظف بداند از بسیاری حواشی ارتباطی مصون خواهد بود.
۲.به قوانین احترام بگذارید.
یکی از مهمترین مواردی که میتواند از ایجاد گفتوگوهای خطرناک جلوگیری کند، احترام به قوانین و مقررات و رعایت آن، توسط متصدیان و آمران آن قوانین است. منشی یک کلینیک درمانی چطور میتواند با صدای بلند مراجعه کنندگان را به سکوت دعوت کند؟! پزشکی که سیستم متمرکز نوبت دهی را در مطبش دایر کرده است و به جهت احترام به مخاطبان و بیمارانش افراد در صف و زمان تقریبی انتظار را بر روی برگه اطلاع میدهد؛ اگر پذیرای دوستان، سفارش شدههای تلفنی و … باشد؛ نخستین کسی است که خط بطلان روی قوانین خود کشیده است. حال در چنین شرایطی منشی مطب نخواهد توانست بیماران را به رعایت نوبت و رعایت حق دیگران ترغیب کند. بارها به عنوان یک شهروند از پلیسهای محترم راهنمایی و رانندگی خواستهام حین انجام وظیفه و راهنمایی خودروها در احترام به قوانین راهنمایی و رانندگی؛ خوروی پلیس یا خودروی شخصی و موتور سیکلتشان را در موقعیت های پارک ممنوع نگه ندارند.(این رفتار به مخاطب القا میکند میتوان قانون را نادیده گرفت، به شرطی که قدرتش را داشته باشی و کسی نباشد که بازخواستت کند. القا میکند شما باید به قوانین احترام بگذارید، اما پلیس ضرورتی ندارد به قوانینی که خود آمر آن است احترام بگذارد.
رعایت قانون در مراکز درمانی و پزشکی احترام، آرامش و امنیت روانی را تامین میکند.رعایت قانون یک سویه و از طرف یکی کادر درمانی و یا بیماران و همراهانشان راه به جایی نمیبرد. قانون و رعایت آن یک تعامل دو سویه است. برای شروع شایسته و مبتنی بر رعایت قوانین و مقررات و همچنین مراعات اخلاق و عرف در مراکز درمانی و پزشکی از خودتان آغاز کنید.
۳.به مراجعه کننده اطمینان خاطر بدهید تا به شما به عنوان یک درمانگر اعتماد کند.
- مرور تجربه های زیسته کادر درمانی مرور تجربههای زیسته، تعامل با همکاران با رتبه و موقعیت شغلی مشابه، ارائه نقدها، نظرها و راهکارها در کارگاههای آموزش مهارتهای ارتباطی میتواند شما را به مدل منحصر به فردی برساند که در برگیرنده بسیاری از ارتباط در یک موقعیت مکانی، زمانی و با توجه به سطح درک، دانش، موقعیت اجتماعی، توانمندیهای ارتباطی و … باشد.
” اینجا، این منطقه باید همین طور رفتار کرد، اگر خوب برخورد کنم، طور دیگری برداشت میکنند”
این جمله خطرناک است. در زمینه کسب مهارتهای ارتباطی؛ مخصوصا ارتباطهای حساس و گفتوگوهای خطرناک بیشتر مطالعه کنید، در کارگاههای مرتبط شرکت کنید و تجربههای خوبتان را پس از کسب دانش و آگاهی در اختیار همکارانتان قرار دهید، میبینید دنیا بر مبنای تعامل آگاهانه اداره میشود.
برداشت از کتاب آداب گفت و گو، نوشته رضا هوشمند، نشر مشق شب، 1401