خلاقیت نقش مهمی بر رشد دانش‌آموزان دارد

به گزارش مشق شب، برای پیشرفت و حرکت به سوی آینده‌ای بهتر و حل مشکلات موجود، به‌خصوص در هزاره سوم میلادی که به عصر انفجار اطلاعات شناخته می‌شود، جامعه انسانی نیازمند حرکت در مسیر خلاقیت، نوآوری و ابتکار است. تغییرات سریع و مداوم از اصلی‌ترین ویژگی‌های حاکم بر حیات بشری در این دوران است. بنابراین، برای دستیابی به این هدف باید بر تاثیرپذیرترین گروه جامعه، یعنی کودکان و نوجوانان، سرمایه‌گذاری کنیم، زیرا انگیزه کنجکاوی و خلاقیت در کودکان نسبت به دیگر گروه‌های سنی قوی‌تر است. توجه به خلاقیت و تشویق آن از سنین کودکی می‌تواند نتایج مثبت و پایداری برای جامعه به همراه داشته باشد.

واژه خلاقیت از زمانی که مفهوم آن در ایالات متحده آمریکا موضوع پژوهش‌های مهمی قرار گرفت، رایج شد. متخصصان، خلاقیت را تولید ایده‌های جدید و مفیدی تعریف کرده‌اند که می‌تواند در حل مسائل، رویه‌ها، فرآیندها و محصولات به کار گرفته شود.

تشویق خلاقیت دانش‌آموزان در مدارس سراسر جهان رایج شده است و معلمان نقش اساسی در پرورش تفکر خلاق و نوآورانه دارند. اما هنگامی که از معلمان در مورد خلاقیت سوال می‌شود، اغلب باورهای متناقضی دارند که می‌تواند مانعی برای آموزش خلاقیت در کلاس باشد. بنابراین پرداختن به باورهای معلمان در مورد خلاقیت می‌تواند به تدریس سازگارتر و موثرتر در کلاس منجر شود.

در همین رابطه، صدیقه یاسمی از گروه مطالعات برنامه درسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه خوارزمی به همراه یک همکار هم دانشگاهی، تحقیقی را در خصوص ادراک و تجربه زیسته معلمان دوره ابتدایی نسبت به خلاقیت انجام داده‌اند. این پژوهش با هدف شناسایی و تحلیل دیدگاه‌های معلمان در مورد خلاقیت و نقش آن در آموزش کودکان صورت گرفته است.

این تحقیق به روش کیفی انجام شده و معلمان دوره ابتدایی شهرستان تهران در آن مشارکت داشته اند. محققان برای جمع‌آوری داده‌ها از مصاحبه‌های نیمه‌ساختارمند استفاده کردند و به دلیل شرایط بیماری همه گیر کرونا، مصاحبه‌ها به صورت آنلاین انجام شدند و داده‌ها با استفاده از یک روش تجزیه و تحلیل خاص مورد بررسی قرار گرفتند.

تحلیل عمیق دیدگاه‌ها در مورد مفهوم خلاقیت موجب شناسایی سه مضمون اصلی با عنوان‌های «ماهیت خلاقیت»، «دانش‌آموز خلاق» و «معلم خلاق» و سیزده مضمون فرعی شد.

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که ادراک معلمان از خلاقیت می‌تواند تاثیرات مهمی بر رشد پتانسیل خلاق دانش‌آموزان داشته باشد.

بر این اساس، معلمان نقش کلیدی در پرورش خلاقیت دارند و باورهای آن ها می‌تواند به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر خلاقیت دانش‌آموزان تاثیر بگذارد. بنابراین، تجهیز معلمان به دانش و مهارت‌های اساسی جهت پرورش خلاقیت دانش‌آموزان اهمیت بالایی دارد.

بر مبنای یافته‌ها و نتایج به دست آمده در این پژوهش، پیشنهادهایی برای بهبود وضعیت موجود ارائه شده است. در این راستا پیشنهاد شده است با برگزاری دوره‌های دانش‌افزایی به معلمان کمک شود تا تصورات صحیح خود را بهتر در شیوه‌های خلاقانه اعمال کنند و ادراکات کمتر سازنده در مورد خلاقیت را تغییر دهند.

همچنین، محققان اعتقاد دارند که لازم است با فراهم‌سازی فرصت‌های بیشتر برای بحث با معلمان در مورد موضوعات مرتبط با مفهوم خلاقیت و شیوه‌های پرورش آن، توانایی آن ها در ارتقای مهارت‌های خلاق افزایش یابد.

گفتنی است نتایج این تحقیق در فصلنامه «ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی» که وابسته به باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی است، منتشر شده است. این نشریه به ترویج و انتشار تحقیقات نوآورانه و خلاقانه در حوزه علوم انسانی می‌پردازد و بستری برای تبادل دانش و تجربیات پژوهشگران در این زمینه فراهم می‌کند.