«رحمت الله نجاتی درهشتم مرداد ماه سال1323 شمسی درشهر دامغان متولد و تحصیلات ابتداتی را درآن شهرودورة متوسطه را در«گنبدکاووس» سپری و درتیرماه 1347 در« بانک سپه » استخدام وحین خدمت ، رشته های مدیریت وحسابداری و بانکداری را گذرانده ودرسال 1378بازنشسته شد . وی از نوجوانی (15سالگی ) با مطبوعات همکاریِ قلمی داشته وازهمان آغازجوانی یعنی سالهای 1342 تا کنون مقالات پژوهشی متعدّدی درمجلات ادبی«یغما»، «ارمغان»، «آینده» وفصل نامة «فرهنگ قومس»، «فرهنگ مردم» ومجلة هفتگی«سپید وسیاه»، روزنامه های « اطلاعات »، «جوانان»، «ایران» وهفته نامة «کویر»و نیز «یادنامه ها» ومجلّدات « پژوهشهای ایرانشناسی» به چاپ رسانده است. مقالات فوق الاشاره درچند مجموعه تدوین و برای چاپ آماده شده ،«پژوهشگران تاریخ وفرهنگ ایالت قومس» نخستین اثر ایشان است که از نظراهل تحقیق وصاحب نظران می گذرد.»
استاد رحمت الله نجاتی نویسنده، پژوهشگر و تاریخ‌دان
سخنی راجع به کتاب پژوهشگران تاریخ و فرهنگِ ایالتِ قومس که به کوشش و پژوهش رحمت الله نجاتی توسط انتشارات مشق شب منتشر شده است را با هم بخوانیم.
این مجموعة قابل توجه به کوشش رحمت الله نجاتی تألیف و به همّتِ انتشاراتِ گرامیِ «مشق شب» تهران در360 صفحه به سالِ 1397در 1000نسخه چاپ و منتشر شده است . کتابِ مزبور همان طور که نامِ آن نشان می دهد ، به معرّفیِ شخصیّت هایی اختصاص دارد که آثارِ ارجمندی در خصوصِ تاریخ و فرهنگِ پرافتخارِ ایالتِ تاریخیِ «قومس» تدوین و طبع و به اهل تحقیق و علاقمندان عرضه داشته اند واز طریقِ تألیفاتِ نفیسِ خود ، محققانِ این عرصه را از مراجعه به متونِ متعدّدِ دیگر بی نیاز کرده اند . وباید اضافه نماید درکتابِ پژوهشگران ، نه تنها شرحِ احوالِ کاملِ این بزرگان موردِ معرّفی و بررسی قرارگرفته ، بلکه مشخصاتِ آثار وتاریخِ چاپ و نیز گزیده ای از متن ومحتوایِ اثر موردِ بحث ، نقل و سعی شده است مطالبی متنوّع انتخاب شود که برای خواننده خسته کننده وکسالت آور نباشد و این موضوع در رابطه با رزومة هریک از پژوهشگران نیز رعایت و موردِ نظر بوده است .
ایالتِ قدیم و نام آور و پر تنوّعِ «قومس» که درعصرِ حاضر به عنوانِ «استان سمنان» در نقشة ایران زمین خود نمایی می کند ، شامل شهرهای گرمسار، سمنان، دامغان ، شاهرود و بسطام و توابع است که البته در سال های اخیر نقاطی از این شهرستانها جدا و شهرستانهای مستقلّی را تشکیل داده اند ، که از آن جمله باید به «آرادان» از گرمسار، «مهدیشهر(سنگسر) و «سرخه« از سمنان و «میامی» ازشاهرود وبسطام اشاره شود که وابسته به این ایالت بوده وهستند .
به هرصورت کتابِ موردِ بحث که به مردمِ شریف و فرهیختة ایالت پیشکش شده ، با مقدمه ای به قلمِ آقای «رضا هوشمند» مدیرِ انتشارات ، و«پیش سخن» نگارشِ آقای «دکترحسن ذوالفقاری» استادِ دانشگاهِ «تربیت مدرس» تنظیم شده که به شمه ای از شرحِ احوالِ مؤلف و سوابقِ تحقیقاتی و همکاری و چاپِ مقالاتِ وی درمجلات و نشریاتِ مختلف اشاره داشته اند و مؤلف نیز در مقدمه به چگونگی و اهدافِ خود برای تدوینِ این مجموعه پرداخته وخوانندگان را به تنظیم و نشرِ مجلّدِ دومِ این کتاب بشارت داده است .
مطالبِ کتابِ مزبور ، درشش فصل تدوین و به چاپ رسیده ، بدین ترتیب که فصلِ اول با عنوان «ایالتِ قومس» به شخصیّت هایی پرداخته شده که آثارِآنان به کُلِ ایالت اختصاص یافته و اولین نفر، فاضلِ فرهیخته ، شادروان « اسماعیل هنر یغمایی» مؤلفِ کتابِ نفیسِ «جندق و قومس در اواخرِ دورة قاجار» است که دراین اثرضمن تشریحِ اوضاعِ اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و سیاسیِ منطقه و اطلاعاتِ مفیدِ ارائه شده ، به شرح احوالِ «نصرت الله خان امیر اعظم» حاکم وفرمانروایِ مقتدرِ ایالت پرداخته وخصوصیاتِ حیرت انگیزی ازاخلاق و روحیاتِ وی نقل کرده که برای خواننده بسیار جالب توجه است . ضمناً شرح احوالِ مرحوم هنر نیز از جاذبه و تنوّع بی بهره نمی باشد . همچنین در این فصل به زندگی وخدماتِ علمی وادبیِ استادِگرانمایه شادروان « حبیب یغمایی» به طورِ مفصّل اشاره و نکاتِ ظریفی از د.ورانِ عُمرِ مشارالیه بازگو شده که فوق العاده متنوّع و پرجاذبه است .
استادِ فرزانه آقای دکتر«عبدالرفیع حقیقت» که بیش از 15 جلد کتاب در رابطه با تاریخ و فرهنگ و میراثهای فرهنگی و بزرگانِ این ایالت تألیف و منتشر کرده و نیز شرحِ زندگانی و کوشش ها و تحقیقاتِ انحصاریِ این ادیب و مورخِ نامی در این کتاب ، از جایگاهی ویژه برخوردار می باشد .
شرحِ احوال و سفرنامه های استادِ عالی مقام ، شادروان « ایرج افشار» به این ایالت که توأم با تحقیقات و اطلاعاتی نادر ونمونه و بی سابقه می باشد ، دارای اهمیّت وارزشِ پژوهشیِ علمی وماندنی محسوب می شود. ونیزدراین فصل سخن از سیرِ زندگانیِ پرافتخارِ استادِ فرزانه ، شادروان دکتر «منوچهرستوده» است که علاوه برتحقیقات در زمینة میراثهای فرهنگیِ مناطقِ مختلفِ کشور ، راجع به فرهنگِ سمنانی ، سرخه ای ، لاسگردی ، سنگسری و شهمیرزادی ، مجموعة ارجمندی تدوین ودر سال 1342 چاپ و منتشرکرده و همچنین درخصوصِ قلاع اسماعیلیه در مناطقِ قومس کتابی با تصاویرِ متعدّد در سال 1345 عرضه کرده و علاقمندان واهلِ تحقیق باید به متنِ کتابِ پژوهشگرانِ ایالت مراجعه نمایند تا ازکوشش های علمی و ادبیِ بی نظیرِ استاد آگاهی حاصل نمایند .
شرحِ زندگانیِ استادِگرانمایه آقای « دکترحسن ذوالفقاری» و همچنین پژوهش های مستمرو بسیار ارزندة مشارالیه راجع به ادبا و بزرگان و نامدارانِ ایالت از هرجهت مغتنم و برای محققان مرجعی مطمئن و موردِ یهرد برداری خواهد بود .
ضمناً دراین فصل به شرح احوال وخدمات پژوهشی وآثارِ نفیسِ آقایان «علیرضا شاه حسینی» فاضلِ فرزانه و پرکار ، و«حمیدرضا نظری» (حکمت) ، فرهیختة گرانقدر و مقالاتِ ارزشمندِ نامبردگان پرداخته شده است که بایستی به متنِ کتاب مراجعه شود .
فصلِ دوم ، شخصیّت هایی را در برگرفته که در رابطه با «سمنان» آثاری تألیف و منتشر کرده اند ، از جمله «آرتورکریستن سن» ایران شناس دانمارکی که شرحِ احوالِ مفصّل و تحقیقاتِ ارزندة وی راجع به زبانِ سمنانی وچگونگیِ سفرِ مشارالیه به سمنان و توابع از نکاتِ متنوّعِ این فصل می باشد . همچنین شرحِ احوال و آثارِ نفیسِ استاد «نصرت الله نوحیان»(نوح) و« محمّد احمد پناهی سمنانی» و «خسرو عندلیب سمنانی» (گویا) دراین فصل برای محققان و علاقمندان مغتنم و بسیارارزشمند است .
فصلِ سوم کتاب به پژوهشگرانی پرداخته شده که درخصوصِ شهرِ باستانیِ «دامغان» آثارِ بسیار مفید و ارزشمندی تألیف و چاپ و منتشر کرده اند ، از جمله شادروان استاد « اقبال یغمایی» که می توان گفت قدیمی ترین کتاب راجع به شهرستان دامغان یعنی « جغرافیای تاریخی دامغان» را در سال 1326 شمسی دردستِ محققان قرارداده است . و نیز زنده یاد «محمّدعلی طاهریا» فرهنگیِ فاضل که پنج جلد کتابّ نفیس راجع به تاریخ وفرهنگ و فلکلور و شاعران و بزرگان و اوضاع تاریخی و سیاسی و اقتصادی این شهرستان تدوین و عرضه کرده که تاریخِ چاپ این آثار 1340، 1344، 1347 و 1349 رقم خورده و در بین این آثار کتابِ «دامغان ششهزارساله» از اهمیت ویژه برخوردار است . استادِ شادروان «علی اصغر کشاورز» با کتاب « تاریخ صد دروازه» چاپ 1352 واستاد « دکترمحمّد منصور فلامکی» وهمکاران با کتابِ نفیسِ «بناها وشهردامغان» چاپ سال 1368واستاد «دکترابوالقاسم غلامی مایانی» واستاد «احسان امیرعبداللهیان» هریک از این شخصیت ها با شرح احوال و آثارِ تألیف و عرضه شده به علاقمندان معرفی شده اند .
فصل چهارم به شهرستان ِ شاهرود و بسطام اشاره دارد و شخصیت هایی چون شادروان استاد « محمّدعلی شفیعی» با کتاب « تاریخ جامع شهرستان شاهرود » چاپ سال 1378 ، آقای « سیّد علی اصغر شریعت زاده» وکتاب « فرهنگ مردم شاهرود» چاپ سال 1371 و فاضل گرانمایه آقای «سیّد هادی میرآقایی» باکتاب «بسطام پژوهی» چاپ سال 1393 وآقای «علی اصغر نادری» با کتاب « میغان نامه» چاپ سال 1389 به انضمام شرح احوالِ نامبردگان دراین مجموعه یاد آوری و ثبت گردیده است .
فصل پنجم به شهرستان گرمسار و آرادان مربوط است و شرح احوال وآثارِ پژوهشگرانِ ذیل در این فصل منعکس گردیده :
شادروان «نوش آذراسدی» وکتابِ «نگاهی به گرمسار سرزمین خورشید درخشان» چاپ سال 1378
آقای «ابوالفضل حسنی» وکتاب « ریگان گرمسار، شکوه دیروز ، افتخارامروز» چاپ سال 1388
آقای «یونس شاه حسینی» وکتاب «پاده» (روستایی کهن برکران کویر) چاپ سال 1388
آقای « محمّد رضا پازوکی» وکتاب « اطلس پهلوانان و نامداران ورزش گرمسار، آرادان، ایوان کی» چاپ سال 1394 که هریک ازآثارِ فوق درجای خود ارزشمند و برای اهل تحقیق مغتنم و مفید می باشد .
فصل ششمِ این کتاب مصاحبة نشریة «عصر یاس» با مؤلف را در برگرفته است و مشارالیه در این گفتگوی نسبتاً مفصّل ، به شرح زندگی وفعالیت های تحقیقاتی ونیز اظهار نظر راجع به مسائل گوناگون در پاسخِ سئوالاتِ سردبیر نشریة مزبور پرداخته که متن این مصاحبه جهت آشنایی با عقاید و اندیشه های مؤلف خالی ازفایده نمی باشد .
بر روی هم باید گفته شود که این کتاب حاوی مطالبی مفید و متنوّع است و برای محققان و علاقمندان به زندگانیِ رجال ادبی مرجعی مغتنم محسوب می شود و مشتاقانِ این عرصه بایستی مجلّدی از آن را تهیه و پس ازمطالعه به این موضوع واقف خواهند شدکه مؤلف درتدوینِ کتاب صادقانه کوشش به خرج داده است.
والسلام علی من اتبع الهدی
رحمت الله نجاتی
