از انتخاب رشته سال نهم تا سفارش کارت ویزیت شغل آینده/ انتخاب رشته، انتخاب آینده
رضا هوشمند
ما انسان‌ها در زمان‌ها و موقعیت‌های مختلفِ زندگی با انتخاب‌هایی روبرو هستیم که مسیر زندگی، آینده شغلی، رفاه، معاشرت‌ها و نوع زندگی ما را تعیین می‌کند.
انتخاب دوست، انتخاب محل زندگی، انتخاب همسر، شغل و معاشرت و… از مواردی است که بر زندگی انسان تاثیر‌گذار مستقیم دارد.
یکی از این موارد، انتخاب رشته برای دانش‌آموزانِ سال نهم است.
- دانش آموزان پس از پایان سال تحصیلی نهم(پایان دوره متوسطه اول)، بر اساس چیدمان و تقسیم بندی آموزش و پرورش با توجه به آیتم هایی یکی از رشته های نظری، کارو دانش و فنی و حرفه ای را انتخاب می‌کنند.در این مقاله بناداریم در مورد انتخاب آگاهانه دانش‌آموزان سال نهم صحبت کنیم. دانش آموزانی که در تمام مدت سال تحصیلی و مخصوصا ماه‌های پایانی سال تحصیلی، مواجه با نقد و نظرهای متفاوتی از رشتهها، شغل‌ها و مهارت‌ها مواجه هستند.
در این بین، دلایل مختلفی از سوی پدر و مادر، مشاور مدرسه، دوستان و مطالب مختلف درسایت‌ها و درگاه‌های اینترنتی در انتخاب و یا رد یک رشته یا شغل بیان می‌شود که گاه این مشورت‌ها و دیدگاه‌ها نه تنها در یک مسیر نیستند که کاملا با هم تضاد هم دارند.
در چنین شرایطی دانش‌آموز سال نهم مواجه است با سلایق، استدلال‌ها، برداشت‌ها و قضاوت‌های متفاوت از مشاغل و رشتهها و مهارت‌ها و این یعنی سردرگمی، تردید، استرس و می‌تواند مقدمه استرسی شود که شتابزده و در روزهای پایانی مهلت انتخاب رشته تن بدهد به یک انتخاب تصادفی و ادامه تحصیل در یک رشته و طی مسیر چند ساله دبیرستان یا هنرستان و باز هم اگر شرایط عوض نشود همین آدم‌ها در انتخاب رشته دانشگاه پشت کنکوری ما را دوره می‌کنند و می‌فرستندش به دانشگاهی که نه علاقه، نه استعداد و نه مطالعه‌ای کامل در رشتهها و مشاغلِ پیوست آن داشته است.
صحت حرفهای من را در بی کاری، عدم تناسب شغل و تخصص در مشاغل مختلف و بی تحرکی؛ بی میلی، کاهش ابتکار عمل و ناکارآمدی افراد و … در افزایش فارغ التحصیل‌های بی کار و افرادی که به دور از انتخاب آگاهانه مسیر انتخاب رشته کرده‌اند، مدرسه رفته‌اند، دانشگاه رفته‌اند و مشغول کار شده‌اند.
بعضی‌ها معیارشان در انتخاب رشته و نهایتا شغل، درآمد و پول است.
این معیار نادرستی نیست، حتما تصدیق می‌کنید که درآمد شغلی و میزان آن مهم است.
دیگری توجه‌اش به استعداد شخص است، او هم راه را درست رفته است، چراکه داشتن استعداد شخص در انجام امور کاری در عین حال که تضمین کننده موفقیت شخص است عامل ماندگاری و تاثیر‌گذاری شخص در محل کار و شغل خود است.
دیگری به توانمندی‌های شخص توجه دارد و بر مبنای آن پیشنهاد می‌دهد و او هم درست گفته است چراکه اگر کاری درآمد خوبی داشته باشد و علاقه هم باشد ولی شخص توانمندی انجامش را نداشته باشد باید از لیست مشاغل و رشته‌هایی که بناست انتخاب کند حذف شود.
خیلی از ما دلیل انتخاب شغل را بازار خوب آن شغل می‌دانیم و البته این نکته مهمی است و باید توجه داشت زمانی که دانش‌آموزان وارد بازار کار می‌شوند چند سال دیگر است و حتما برای آن زمان مشورت درست بدهیم.
کسانی هم هستند به علاقه و حال خوب توجه دارند و می‌گویند کاری را انتخاب کن که دوستش داشته باشی و اینجاست که به تعبیر زیبای حضرت علی(ع) می‌رسیم که کار تفریح انسان است.
هر کدام از موارد بالا و احتمالا عوامل تاثیر‌گذار دیگر، معیار تمام کننده و کافی برای انتخاب رشته و شغل نیست.
استعداد، توانمندیِ شغلی، علاقه و بازار کار از دیگر مواردی است که هر کدام همچون درآمد و میزان آن اولویتی مهم هستند اما توجه به یک یا دو مورد و ندیده گرفتن همه عواملی که موجب موفقیت دانش آموز در انتخاب رشته و در نهایت انتخاب شغل می‌شود مصادف با نرسیدن به ایده آل و موفقیت است.
انتخاب رشته انتخاب آینده است و برای بهترین و کم نقص‌ترین انتخاب باید تا آنجا که می‌شود به بطن موضوع، جوانب، موارد مرتبط و هر پارامتری که می‌تواند به نحوی یاری رسان باشد توجه کنیم.
سال نهمی‌ها!
اگر قدری دچار استرس و تردید در انتخاب رشته شده‌اید بدانید طبیعی است.
این استرس نشان می‌دهد که شما برای آینده ارزش قائل هستید و می‌دانید باید با دست و ذهن پر و آماده به سراغ انتخاب برویم.
بناست کدام رشته بروید؟
-رشته‌های نظری؟
-کار و دانش؟
-یا فنی و حرفهای؟
پاسخ شما دانش‌آموزان به پرسش‌های بالا چیست؟
مبنای شما در انتخاب رشته برای سال دهم چیست؟
گاهی وقت‌ها ما بزرگترها به جای ایجاد فضای مناسب و گفت و گوی موضوع محور در مورد آینده شغلی با شما، یک نگرانی به نگرانی‌های شما اضافه می‌کنیم و می‌نشینیم با شما غصه می‌خوریم.
فضای رقابتی در رفتن به مدارس خاص، تیزهوشان، با استعدادها، نخبگان و … ایجاد می‌کنیم.
روزی چند بار اسم مدارس مختلف را به زبان می‌آوریم، رایزنی می‌کنیم، ریش گرو می‌گذاریم، دو دوتا چهارتا می‌کنیم تا ببینیم می‌توانیم در این موقعیت اقتصادی ناخوب از عهده هزینه تحصیل دانش‌آموزمان در مدرسه … بر آییم.
پدران و مادران نگران، دانش آموزان نگران، نگران آینده، شغل و زندگی فردا. دانش آموز ممکن است شب‌ها از استرس اینکه چه می‌شود و کجا درس خواهم خواند و چه رشته‌ای و چه شغلی و … نتواند خواب خوبی داشته باشد و حتما در روند تحصیلی و دریافت درس‌های روز تاثیر منفی خواهد داشت و غافل از اینکه یکی از معیارهای آموزش و پرورش معدل سال نهم است.
بد نیست بدانید بیشتر از 35 درصد از توان ، استعداد و خلاقیت شما در درس خواندن به دلیل استرس‌های ماندگار و مستمر همچون استرس شب امتحان، استرس انتخاب رشته و … هدر می‌رود.
فکر کنید اگر رقابتی در یک پیست دو، بین 100 نفر است، صد دونده حرفهای آماده برای مسابقه و برنده شدن هستند.
آقا یا خانمِ استرس، لباس سی و پنج نفر از آن آدم‌ها را از پشت گرفته است و از همان لحظه شروع، بخشی از توانشان را هدر می دهد.
پس با نگه داشتن استرس معقول و اندازه، بقیه را همین الان بگذارید پشت در و یک نفس عمیق بکشید و هرگز سراغش نروید.
- استرس بی مورد را دور بیندازید و نگذارید از همان اول عقب بیافتید.
بارها در کارگاه‌های مختلف مخصوصا کارگاه انتخاب رشته از شما و دوستانتان شنیده‌ام:
-تجربی را بیشتر دوست دارم.
-با ریاضی ارتباط برقرار نمی‌کنم.
-پول توی پزشکی است، مخصوصا دندان پزشکی
-باید معلم بشوم تا دمار از روزگار بچه‌ها در بیاورم.
-برای اینکه به پدرم ثابت کنم که کودن نیستم می‌خواهم یک رشته سخت مهندسی قبول بشوم و تا دکترا بروم. آقا! سخترین رشته دانشگاهی چیه؟ همون رو انتخاب می‌کنم.
_یکی هست در خانواده ما که خیلی پول دار است باید ببینم چه رشته ای خوانده همان رشته بروم.
-من که اینجا بمان نیستم دیپلم را بگیرم از ایران می‌روم.
-آخرش چی راستش از زندگی خسته شدم و دوست دارم تنها باشم و این دیپلم هم به خاطر حرف مردم میگیرم.
_ این رشته به کلاس من نمیخوره افت داره، میرم تجربی
_پدر و مادرم آنقدر به من گیر دادن که دیگه خسته شدم، اصلا مهم نیست چه رشته‌ای برم.
-می‌خواهم سخره نورد حرفهای بشوم، آموزش بدم، البته ترس از ارتفاع دارم، یکی از دوستام می‌گفت خوب میشه.
-من به پدر و مادرم احترام می‌گذارم و آن‌ها گفتند به این رشته بروم من هم قبول کردم.
-می‌خواهم دریانورد بشوم، خیلی سفردریایی رو دوست دارم. پرسیدم تا حال مسافرت دریایی داشتی؟ گفت: نه هیچ وقت)
-طراح سایت خیلی شغل خوبیه، فقط نمی‌دانم امروز باید چه رشته‌ای بروم.
-دو سه تا از دوستانم قراره بروند رشته فنی حرفهای، منم تصمیم گرفتم برم، با هم خوش میگذره.
-کارو دانش جای من نیست.
– از درس خوشم نمی آید می‌خواهم هکر شوم و سایت‌های خفن را هک کنم.
-من برای ریاضی خوندن ساخته نشدم.
-این روزا توی مد رشته علوم انسانی نیستم.
-رشته علوم تجربی بیشتر تو بورسه، شیک تره
-همه دوستام رفتن فنی و حرفهای من هم میرم
-برای نمایشگاه ماشین و خرید و فروش ماشین باید چه درسی بخوانم؟
ـ می‌خوام دامپزشک شوم، خلبان، هتل دار، تاجر، هنرمند،کارشناس بورس، اقتصاد دان، سیاستمدار، بازیگر سینما، فوتبالیست و … بشم.
از بعضی از سال نهمی‌ها هم می‌شنوم:
-هنوز انتخابی نداشته‌ام، در حال مطالعه هستم، پدر و مادرم هم مشورت‌های خوبی می‌دهند، مشاوره مدرسه هم حرفهای خوبی می‌زند.
-راستش می‌خوام چند تا از شغل‌هایی که توی ذهنم هست رو برم از نزدیک ببینم و ازش بیشتر سر در بیارم. چندتایی هم از آدم‌ها از مشاغل و فعالان مختلف سر صف یا سر کلاس از شغل‌هایشان حرف زده‌اند، اما هنوز تردید دارم و بنا دارم بیشتر مشورت بگیرم و هم مطالعه کنم و حواسم به علاقه، استعداد، بازار کار، درآمد و توانمندی‌های خودم هم هست.
بچه‌ها! در یکی از کارگاه‌های انتخاب رشته تحصیلی و شغل، امیر مهدی یکی از سال نهمی‌ها گفت: آقا غیر از این‌ها باید ببینم شغلی که انتخاب می‌کنم مربوط باشه به دلیل بودن من و باعث بشه شاد باشم و حالم با کاری که انجام می‌دم خوب باشه.
از امیر مهدی خواستم بیاد پای تخته و بیشتر از هدفش حرف بزنه.
امیر مهدی گفت:باید کارهایی که دوست دارم انجام بدم، کارهایی که توی اون استعداد دارم، بنا دارم لیست کارهایی که توانمندی دارم و می‌تونم از طریق آن‌ها کسب درآمد کنم را در بیارم و از همه مهم‌تر ببینم کارهایی که جامعه به آن‌ها احتیاج دارن کدوم هستن و من توانایی انجام چندتاشون رو دارم.
از دوستان امیر مهدی خواستم تشویقش کنن و گفتم برای دانستن این مطالب چه کسی بهت کمک کرد.
گفت: پدرم
گفتم: میشه ازش بخواهی بیاد مدرسه و در هفته مشاغل و در مورد انتخاب شغل و رشته تحصیلی برای بچه‌ها صحبت کنه.
امیر مهدی ساکت شد و سرش را پایین انداخت.
یکی از آخر کلاس گفت: آقا دو سه ماهی هست باباشون فوت شدن.
امیر مهدی به سختی دست و پاش رو جمع کرد و صداش که بغض داشت رو صاف کرد و گفت: من به بابام قول دادم که آدم خوبی بشوم.
قول دادم دلیل بودنم را پیدا کنم و به جامعه کمک کنم.
اون روز از بچه‌ها خواستم برای جلسه بعد کارگاه در مورد “ایکیگای” تحقیق کنن.
از شما هم می‌خواهم در مورد اینکه ایکیگای چیست و چگونه می‌تواند زندگی من را تغییر دهد؟ مطالعه کنید و برای هم کلاسی‌ها و معلم یا مشاور مدرسه صحبت کنید.
(لینک توضیح در مورد ایکیگای و تعریف آن و …)
https://mashghshab.com/%d8%a7%db%8c%da%a9%db%8c%da%af%d8%a7%db%8c-
- اولیای خانه و مدرسه! حتما در مورد انتخاب رشته و شغل حرفهای بیشتری از دانش آموزان شنیدید و احتمال زیاد با توجه به دانش، مطالعه و آگاهی خودتان مشورت داده‌اید.
آگاه باشید که مشورت دادن و توصیه کردن در امر انتخاب رشته و شغل یک موضوع بسیار تخصصی است و نباید بدون اطلاع کافی مشورت‌های احساسی و بدون مطالعه داد.
خوب است قبل از مشورت دادن یک جمله کلیدی را با هم مرور کنیم.
- مشورت ندادن بهتر است از مشورت‌های سطحی، بدون مطالعه و احساسی
رابطه انتخاب رشته و آینده شغلی مسئله‌ی مهمی است که هنگام انتخاب رشته باید به آن توجه کنیم.
زنجیره محکمی میان تحصیل امروز در مدرسه، انتخاب رشته دانشگاهی و شغل آینده وجود دارد و البته مواردی هم داریم که استثنا هستند و رشته درسی و مدرسه و دانشگاهشان با شغلشان یکی نوبده است و انسان های موفقی بوده‌اند.
از استثنا‌ها صحبت نمی‌کنیم.
به همین دلیل از والدین و دانش آموزان توقع دارم در همین جای همراهی و هم سخنی به من اعتماد کنید و واقع بین باشید و بر مبنای واقعیت از فرزانتان انتظار داشته باشید.
همه دانش‌آموزان سال نهم در مدارس ممتاز و در رشته‌های خوب قبول نمی‌شوند.
این را آمار شرکت‌‌کننده‌ها و آمار پذیرفته‌شده‌ها می‌گوید.
منطقی است و واقع‌بینانه که اولا تنها فرزندتان را با خودش در سال‌های پیش و نوبت‌های امتحانی قبل مقایسه کنید و بدانید مهمترین عامل موفقیت فرزندانتان خودشان هستند.
- اولین عامل موفقیت دانش‌آموزان، مدرسه، منطقه آموزش و پرورش و تجهیزات نیست.
پس اولویت اول کدام است؟
خودِ دانش‌آموز، توانمندی‌ها، عزت نفس، خلاقیت، مهارت کسب شده، باور و خواست او و آموزگار توانمند، آگاه و خلاق و علاقمند به آموزگاری دو شرط انسانی است که تضمین کننده موفقیت است و البته مدرسه، امکانات، تجهیزات و روش‌‌های نوین تعلیم و تربیت و آموزش‌و‌پرورش موثر و مهم هستند.
- سنگ بنای آیندهی شغلی ما با انتخاب رشته نهاده می‌شود و با ورود به دانشگاه و کسب مهارت کامل می‌شود.
از همین رو است که می‌گویند انتخاب رشته، انتخاب آینده است و پدر و مادرها، دوستان و معلمان و مشارو مدرسه در تلاش هستند تا کمک‌مان کنند بهترین تصمیم را بگیریم.
اما آیا در دوران تحصیل به درستی با رشتهها و موقعیت‌های شغلی آشنا می‌شویم؟
اگر پاسخ این پرسش آری است، بدانید اولین قدم برای موفقیت در زندگی، آینده شغلی و خیلی اتفاق‌های فردا‌های نزدیک و دور را برداشته‌ایم.
پیش از این هم گفتم، اهمیت این موضوع بالاست و اگر مضطرب شده‌اید، شب و روز خواب انتخاب رشته و شغل و آینده را می‌بینید و دچار سردرگمی هستید، طبیعی است.
شما برای آینده‌اتان برنامه دارید و برای رسیدن به آن سعی می‌کنید؟
مشورت می‌گیرید، مطالعه می‌کنید، رشته ها، شغل‌ها، میزان درآمدهایشان، علاقه خودتان و استعدادهایتان را مرور می‌کنید؟
پس شما قدم‌های بلند بعدی را برای رسیدن به آینده روشن بر می‌دارید.
- انتخاب رشته دبیرستان
سال نهم متوسطه، رشته‌ی تحصیلی خود را انتخاب می‌کنید و پس از آن با قبولی در کنکور و ورود به دانشگاه، فاصله‌ی رسیدن به شغل دلخواه‌مان را کمتر و کمتر می‌کنید.
اما اگر در میانه‌ی راه دیگر از تصمیم‌متان راضی نبودید، چه می‌شود؟ باید با روزهای روشن خداحافظی کنیم؟
اگر مایل بودید در حرفهای جز رشته‌ی تحصیلی‌اتان مشغول به کار بشوید، سال‌ها عمر و هزینه را هدر دادید؟
دانش آموزان سال نهم!
- یک تکه کاغذ به اندازه کارت ویزیت بردارید یک خودکار و یک مداد بردارید
نام و نام خانوادگی خود را با خودکار بنویسید.
نام پدر و نام مادر را با خودکار بنویسند
شماره تلفن همراهتان را با مداد، (اگر دارید)(وگرنه یک شماره خیالی بنویسید)
شغل و سمتتان را با مداد، بنویسید
تحصیلات و اندازه آن را با مداد بنویسید
ایمیل‌تان را با مداد بنویسید(اگر دارید)(وگرنه یک ایمیل خیالی بنویسید)
پشت کاغذ را سفید بگذارید تا در زمان مناسب خواهم گفت چه بنویسید.
مواردی که با خودکار می‌نویسید بنا نیست تغییر کند، اما آن‌ها را که با مداد نوشتیم مواردی است که تابع زمان، موقعیت، تلاش خودتان و شرایط آینده نزدیک در مدرسه، دانشگاه و دورتر زمان انتخاب شغل است.
و احتمال تغییر دارد.
اگر جایی از زندگی از مسیر رشد جاماندیم کافی است یک پاک کن خوب برداریم و اشتباه را پاک کنیم و دوباره بنویسیم.
- شاخه‌ها و رشته‌های تحصیلی در ایران (برای نهمی‌ها)
برای هر انتخابی ابتدا باید بدانیم چه گزینه‌هایی داریم.
در نظام آموزشی ما، سه شاخه‌ی تحصیلی وجود دارد:
- نظری
- فنی و حرفهای
- کار و دانش
رشته‌های فنی و حرفهای و کار و دانش، مهارت محور هستند و اگر تصمیم دارید زودتر وارد بازار کار بشوید، انتخاب مناسبی برای شما هستند.
در مقایسه‌ی این دو گروه باید بدانیم رشته‌های کار و دانش، واحدهای عملی بیشتری از فنی و حرفهای دارند.
رشته‌های نظری شامل هنر، معارف اسلامی، علوم انسانی، علوم تجربی و ریاضی فیزیک هستند.
پیش از انتخاب به نحوی کتاب‌های درسی رشته‌های مختلف دبیرستان را تورق کنید و اگر بشود با مدیریت مدرسه هماهنگ شوید و در بازدیدهای متعدد از مدارس نظری، کار و دانش و فنی و حرفهای حضور پیدا کرده و با دانش‌آموزان و آموزگاران آن مدارس در مورد رشته، شغل و مهارت گفتوگو کنید.
به هر نحو شده کتاب‌های هر رشته را به تفکیک ببینید و بیشتر با هر کدام آشنا شوید.
در سایت های معتبر نیز می‌توانید در مورد رشته‌های تحصیلی اطلاعات کسب کنید.
تا اینجای کار با هم به آگاهی و دانش بیشتری نسبت به رشتهها، مشاغل و کار آمدی آن‌ها، همچنین استعداد میزان علاقمندی و توانمندی خودمان بیشتر پی بردیم.
- حالا که از گزینه‌ها باخبر شدیم، کدام را انتخاب کنیم؟
ملاک‌های انتخاب رشته برای شما کدامند؟
در انتخاب رشته و شغل، چهار ملاک اصلی داریم:
- علاقه، استعداد و بازار کار و توانمندی انجام کار
موفقیت شغلی در گرو شناخت درست استعداد و کسب مهارت در مسیری است که به آن علاقه داریم.
آیا علاقه حرف اول را می‌زند؟
می‌توانم حدس بزنم از بین هر ده نفری که با آن‌ها در رابطه انتخاب رشته و شغل آینده صحبت کرده‌اید، دست کم 8 نفر پرسیده‌اند :”به چه زمینه‌ای علاقه داری؟”
از نظر بسیاری، علاقه نقش اول را در انتخاب رشته و شغل آینده دارد؛ اما منظور آن‌ها علاقه‌ای آگاهانه است! نه علاقه‌ای زودگذر و احساسی.
در مسئله‌ی علاقه معمولاً دو گروه داریم:
- گروه الف : من رشته‌ی مورد علاقه و هدفم را پیدا کرده‌ام.
می‌خواهم بگویم ممکن است رشته‌ای که دوست داریم در واقعیت شبیه چیزی که در ذهن ماست، نباشد.
پس بچه‌های گروه الف بدانید و آگاه باشید که علاقه از روی شناخت باشد نه براساس تصویری رؤیایی که در ذهن‌مان داریم.
- گروه ب: من هنوز نمی‌دانم چه رشته‌ای را دوست دارم یا در بین چند علاقه نمی‌توانم یکی را انتخاب کنم!
اگر شما نیز در گروه ب جای دارید و نگران هستید که مبادا به دلیل مشخص نبودن دقیق علاقه، در انتخاب رشته و شغل شکست بخورید، باید بگویم شما تنها نیستید.
این احساس را افراد زیادی در طول تاریخ تجربه کرده‌اند.
علاقه فقط یکی از شروط است. و به تنهایی برای انتخاب رشته و شغل کافی نیست.
چند نکته در باب علاقه
چه جزو گروه الف باشید چه گروه ب، در مورد علاقه باید به چند نکته‌ی زیر توجه کنید:
- مشورت گرفتن: با افراد باتجربه در هر رشته گفتوگو کنید. اگر عاشق دامپزشکی هستید، با یک دامپزشک در مورد سختی‌ها و شیرینی‌های شغلش صحبت کنید. از او بپرسید برای “یک دامپزشک موفق بودن” به چه توانایی‌های جسمی و روحی نیاز دارید.
- جستجو در اینترنت:در صفحات وب بگردید و مزایا و معایب رشتهها و شغل‌ها را پیدا کنید.
- تست‌های شخصیت شناسی: اگرچه با زدن تست نمی‌توان به طور قطعی نظر داد که کدام رشته یا شغل مناسب شماست ولی برخی از این تست‌ها سؤال‌های جالبی دارند و می‌توانند شما را به چالش بکشند.
- کارآموزی: سال‌ها پیش طرحی در دبیرستان‌ها به نام طرح کاد بود و هر دانش آموز یک روز در هفته در یک شغل به انتخاب خود و مشورت خانواده حضور پیدا می‌کرد و اصطلاحا شاگردی می‌کرد.
دانش آموزان در طرح کاد با بسیاری از مشاغل آشنا می‌شدند و برای انتخاب شغل آینده یک انتخاب توام با آگاهی داشتند.
هرکار یک فوت کوزه‌گری دارد و آن را با شاگردی کردن نزد اساتید می‌آموزید. شاید برای دانش‌آموزان این شرایط چندان مهیا نباشد با این حال پیشنهاد می‌کنم حتما شاگردی کردن را تجربه کنید.
کارآموزی به شما این فرصت را می‌دهد وارد فضای واقعی بازار شوید و محک خوبی است که ببینید واقعاً آدم آن رشته و کار هستید یا نه!
- نظرتان در مورد استعداد چیست؟
اگر شخصی برای انتخاب رشته و شغل آینده‌اش از من راهنمایی بخواهد، به جای اینکه بپرسم “به چه چیزی علاقه داری؟” از او می‌پرسم “در چه زمینه‌هایی استعداد داری؟”
نگران نباشید! پاسخ دادن به این سؤال به سختی سؤال اول نیست.
استعداد نیرویی درونی است که سبب می‌شود شما چیزی را زودتر از بقیه و با صرف انرژی کمتر یاد بگیرید.
اجازه بدهید یک مثال بزنم:
دقت و حوصله‌ی پدر من فوق‌العاده است.
وقتی وسیله‌ای خراب می‌شود با حوصله قطعاتش را باز می‌کند، به دقت و جزء به جزء بررسی می‌کند و زمانی که مشکل را پیدا کرد با دم مسیحایی دستانش کاری می‌کند بهتر از روز اولش کار کند.
با این رویه، پدرم از پیچیده‌ترین وسیله‌ی الکتریکی گرفته تا یک قطعه اسباب‌بازی بچگانه را تعمیر کرده است.
اما این حوصله را برادر من ندارد! بعد از یک ربع تلاش نافرجام یا با تعمیرکار تماس می‌گیرد یا مجدداً آن وسیله را می‌خرد.
بگردید و نیروی بالقوه‌ی درونی خود را پیدا کنید.
فهرست کارهایی که به نظر خودتان در آن استعداد دارید را بنویسید.
از دوستان، خانواده یا حتی معلم‌تان بخواهید تا آن‌ها نیز استعدادهای شما را برایتان بنویسند.
تست‌های شخصیت‌شناسی تا حدی می‌تواند کمک‌کننده باشند.
روی عبارت “تا حدی” تأکید می‌کنم. قرار نیست با پاسخ دادن به چند تست تمام زوایای پیدا و پنهان شخصیت شما کشف شود!
برای گروهی که در مورد علاقه به رشته یا شغلی تردید دارند، یافتن استعداد بسیار کمک‌کننده است.
ما وقتی کاری را به خوبی انجام می‌دهیم و در آن توانمندیم، نسبت به آن حس خوبی داریم.
- استعداد یا مهارت؟
استعداد یک توانایی ذاتی و درونی است؛ اما مهارت یک امر اکتسابی است.
هرچه مهارت‌های بیشتری داشته باشید، احتمال اینکه آیندهی موفق‌تری در انتظار شما باشد، بیشتر است.
در طول زمان، هدف شما ممکن است تغییر کند و این مهارت‌های مختلف است که با شما می‌آید و در مسیرهای جدید به شما کمک می‌کند.
سعی کنید همان اندازه که به فراگیری مهارت‌های سخت مانند آشپزی، خوشنویسی، برنامه‌نویسی رایانه و … می‌پردازید، به مهارت‌های نرم نیز اهمیت بدهید.
مهارت‌هایی مانند آداب گفت و گو، مهارت کنترل خشم، کنترل استرس،مدیریت زمان یا کار تیمی انجام دادن، مهارت مشورت کردن، مهارت دوست یابی، مهارت خودآگاهی، مهارت حل تعارض با والدین.
از بهترین مزایای دانشگاه رفتن، ساختن روابط و شبکه‌های انسانی است که در آینده می‌تواند برای شما بسیار کمک‌کننده باشد و این روابط با برخورداری از آگاهی ارتباطی و کسب مهارت های فردی و اجتمتعی در جامعه های ورزشی، مذهبی، خانوادگی و … هم به دست می آید.
- آیندهی شغلی و بازار کار
یک گروه دیگر از مشورت‌دهندگان هم هستند که شم اقتصادی بالایی دارند و معتقدند :”رشته‌ی پردرآمد را انتخاب کن”!
بله! برای همه‌ی ما مهم است بتوانیم بعد از اتمام تحصیلات، مشغول به کار شویم و از طریق کسب درآمد به استقلال برسیم.
در آینده بخش زیادی از وقت شما در محل کارتان سپری می‌شود و رضایت شغلی و لذت بردن از کاری که می‌کنیم بسیار اهمیت دارد.
یادمان باشد ضمن توجه به علاقه و استعداد باید به آینده شغلی رشته نیز توجه کنیم. به معیارهای انتخاب شغل مناسب نگاهی بیندازید.
(وقتی به محل کار می‌روید باید شاد و خوشحال باشید وگرنه کلاه‌تان پس معرکه است)
چند نکته در باب بازار کار
امروزه با پیشرفت تکنولوژی و استفاده از ابزارهای الکترونیکی، برخی شغل‌ها در حال حذف شدن هستند. این را در نظر داشته باشید.
گول عناوین دهن پر کن یک شغل را نخورید؛ تأکید می‌کنم به دلیل پرستیژ یک شغل تصمیم به انتخاب آن نگیرید.
اگر قصد مهاجرت دارید، در انتخاب رشته‌هایی که محدود به مکان‌های جغرافیایی خاصی هستند دقت کنید.
ممکن است بازار کار و موقعیت یک رشته در ایران فوق‌العاده باشد؛ اما در سایر اقلیم‌ها نیازی به آن حرفه وجود نداشته باشد.
و از همه مهم‌تر صرف اینکه این رشته خیلی پول‌ساز است، هرگز و هرگز و هرگز آن را انتخاب نکنیم.
علاوه بر آنچه با هم درباره اش گفت و گو کردیم، پرسش‌های زیر را جواب بدهید تا رشته تحصیلی در دبیرستان، رشته دانشگاهی و نهایتا شغل، بهتر و مطمئن‌تر و با دید بازتر انتخابگر آگاه باشید
- شرایط دوری از خانواده و زندگی در خوابگاه را دارید؟
اگر در شرایط خاصی هستید که دوری از محل سکونت برای شما دشواری بسیاری به همراه دارد، نزدیک‌ترین دانشگاه معتبر انتخاب مناسب شماست.
- تصمیم دارید چه مدت برای تحصیل زمان بگذارید؟
اگر طاقت 7سال تحصیل کردن را ندارید و می‌خواهید زودتر از این‌ها وارد بازارکار شوید، شاید پزشکی انتخاب مناسبی برای شما نباشد.
- پس از فارغ‌التحصیلی در چه محیطی مشغول به کار خواهید شد؟
در حرفه‌ی حسابرسی مأموریت‌های درون‌شهری و برون‌شهری زیادی وجود دارد. اگر دوست دارید محل کار ثابتی داشته باشید، در انتخاب حرفه‌ی حسابرسی تجدید نظر کنید.
- کجا می‌خواهید زندگی کنید؟
برخی از حرفه‌ها با سهولت بیشتری در دسترس هستند؛ اما بعضی از آن‌ها به شرایط خاص نیاز دارند. اگر عاشق کشاورزی هستید، باید بدانید داخل شهر و بین دود و ماشین محصولات خوبی به عمل نخواهد آمد.
دوست خوب نوجوان من!
چیزی به نام بهترین وجود ندارد. بهترین تصمیم یعنی مناسب‌ترین انتخابی که با شرایط کنونی ما سازگار است.
- دلیل زندگی خود را پیدا کن، این رسیدن به خوشبختی است.
ژاپنی‌ها معتقدند هر انسان یک ایکیگای در زندگی دارد. همان چیزی که شب به امید آن می‌خوابیم و صبح به شوق آن بیدار می‌شویم.
اگر بخواهم تمام آنچه در بالا ذکر شد را جمع‌بندی کنم، باید بگویم در انتخاب رشته و شغل معیار انتخاب باید بر مبنای معنای زندگی شما باشد. مفهومی که در رسیدن به آن شاد خواهید بود، رضایت خواهید داشت و هر صبح با شادمانی و حال خوب از رختخواب بر خواهید خواست.
کاغذ و قلمی که آماده کرده بودید را بیاورید و سؤالات زیر را بنویسید.
در یک زمان و مکان مناسب که تمرکز و حوصله دارید به آن‌ها پاسخ بدهید.
- از انجام دادن کدام کار در زندگی لبریز و سرشار از خوشحالی می‌شوید؟
- ارزش‌های شما در زندگی کدامند، ارزش‌هایی که با آن می‌توانید به کمک دنیا بشتابید ؟
- توانایی بالقوه و مهارت‌های شما چه مواردی است؟
- از چه راه‌هایی می‌توانید کسب درآمد کنید؟
حالا نقطه‌ی اشتراک این موارد را پیدا کنید.
لحظه ناب و کلیدی زندگی شما همین جاست، در واقع با پیدا کردن اشتراک‌های زندگی و یافتن مسیر، هدف و دلیل زندگی، درواقع دلیل زندگیتان را پیدا کرده‌اید.
تبریک من را بپذیرید خانم‌ها و آقایان آینده ساز کلاس نهمی!
شما دلیل زندگیتان را پیدا کردید!
شما همین الان مشغول زندگی در آینده موفق و شایسته هستید و در واقع اولین قدم مطمئن را برداشته‌اید.
همیشه یادتان باشد چیزهایی در زندگی هستند که باید مثل نام پدر و مادر، نام خودتان باید با خط خوب و با خودکار نوشت.
چیزهایی مثل راستی، درستی، گفتار خوب، رفتار خوب، صداقت داشتن، رازداری و خلاصه انسانیت را با خط خوب، سربرگ زندگی بنویسید و بدانید اتفاق‌هایی هم هست که باید پاک شوند، شجاعت پذیرفتن اشتباه و تغییر رویکرد و بازگشت را داشته باشید و با سعی و تلاش باز به مسیر زندگی و دلیل بودن و زیستن باز گردید.
یک موضوع بسیار مهم در زندگی به موازات انتخاب رشته، شغل، تحصیل و تخصص دانشگاهی، مهارت‌آموزی است.
کارت ویزیتی که برای خودتان تهیه کردید را یادتان هست یک جایی با مداد یک مهارت را هم بنویسید.
مهارتی که دارید، یا علاقمند هستید یا پیش از این به آن مشغول بوده‌اید و رها کرده‌اید و می‌خواهید در آینده به آن بپردازید.
درود بر همه شما دانش آموزان سال نهم
رضا هوشمند
مدیر مسئول موسسه انتشاراتی مشق شب
