چگونه خودکارآمدی را افزایش دهیم؟

خودکارآمدی به باور وتوانایی افراد برای انجام موفقیت آمیز فعالیت خاص یا دستیابی به اهداف خاص اشاره دارد. این مفهومی است که توسط روانشناس آلبرت بندورا به عنوان بخشی از نظریه شناختی -اجتماعی او ایجاد شده است.

دراین مقاله نکات مفیدی برای افزایش خودکارآمدی خود برای چالش های آینده خواهید یافت.

به عقیده بندورا خود کارآمدی عامل مهمی در تعیین نحوه احساس و انگیزه افراد است و برمیزان تلاش و پشتکار و انعطاف پذیری آنها در مواجهه با چالش‌ها تأثیر می‌گذارد.

خود کارآمدی یک مفهوم روانشناختی است که به افکار و ادراکات شما درمورد توانایی شما درانجام اقدامات لازم برای رسیدن به یک هدف خاص اشاره دارد. به عبارت ساده تر خودکارآمدی باور شما براین است که می‌توانید در یک موقعیت خاص موفق شوید. نکته‌ای که باید مد نظر داشته باشید این است که خود کارآمدی به این نیست که مهارت انجام کار را داشته باشید، بلکه این است که آیا باور دارید که می‌توانید آن کار را انجام دهید.

از آنجایی که خودکارآمدی به میزان بالایی با باور شما به توانایی شما در انجام کاری مرتبط است، می‌تواند برنحوه مدیریت آن تأثیر بگذارد. به عنوان مثال فرض کنید که مطمئن هستید که می‌توانید که از عهده یک چالش جدید برآیید. دراین صورت ممکن است انگیزه بالایی برای انجام اقدام ، تلاش بیشتر برای انجام آن و نشان دادن انعطاف پذیری بیشتر در هنگام مواجهه با ناملایمات داشته باشید.

علاوه براین خود کارآمدی یک مفهوم موقعیتی نیز است.به این معنا که شما نسبت به موقعیت خاص خودکارآمدی بالایی داشته باشید اما نسبت به موقعیت های دیگر خود کارآمدی پایینی داشته باشید.

آلبرت بندورا با توجه به اینکه باور افراد بر توانایی آنها بر نحوه  انجام کار تأثیر می‌گذارد، چهار منبع اصلی تاثیر گذاری برخود کارآمدی را بیان کرد. تجارب تسلط، تجربیات جانشینی، متقاعد سازی کلامی و حالات عاطفی و فیزیولوژیکی

3-سومین منبع تأثیر گذار بر خودکارآمدی متقاعد سازی کلامی است. دراین مورد آنچه دیگران درمورد عملکرد یا توانایی شما درانجام فعالیت معین می‌گویند بر احساس شما برای مقابله با چالش تاثیر می‌گذارد. بنابراین هرچه منبع متقاعد سازی کلامی معتبرتر باشد تأثیر آن بر خودکارآمدی بیشتر است.

4-آخرین منبع تاثیر گذاردر مدل خودکارآمدی بندورا حالات عاطفی و فیزیولوزیکی است. وقتی صحبت از تاثیرات عاطفی می‌شود دیدگاه شما می‌تواند برنحوه برخورد شما با یک چالش تاثیر بگذارد. به بیان ساده داشتن نگرش مثبت می‌تواند خودکارآمدی شما را افزایش دهد اما نگرش منفی می‌تواند آن را کاهش دهد. چرا خودکارآمدی مهم است توسعه خودکارآمدی می‌تواند مزایای زیادی داشته باشد. زیرا می‌تواند بر انگیزه، عملکرد ورفاه کلی تأثیر مثبت بگذارد و ارتباط زیادی با موفقیت در یادگیری تحصیلی و شغلی دارد.

زمانی که خودکارآمدی بالایی داشته باشیم حس بهتر و عمیق‌تری نسبت به علایق خود پیدا می‌کنیم. و سریع‌تر از شکست‌ها بهبود پیدا می‌کنیم. خودکارآمدی پایین معمولاً منجر به دوری از چالش‌ها یا پیگیری‌ها می‌شود و ما تمایل داریم روی شکست‌های خود تمرکز کنیم.

چهارده راهکار برای ایجاد یا افزایش خودکارآمدی پرورش خودکارآمدی شامل ترکیبی از عوامل بیرونی و درونی می‌شود اما قطعا ً می‌توان آن را انجام داد. دراینجا راهبردهایی وجود دارد که می‌تواند به شما در ایجاد و تقویت خود کارآمدی کمک کند.

3-موفقیت راتصویر سازی ذهنی کنید. یک تصویر ذهنی ایجاد کنید که کاررا با موفقیت انجام می‌دهید.تجسم می ‌واند اعتمادبه نفس شمارا برای مقابله با چالش افزایش دهد.«هرچیزی را که بتوانید تصور کنید می‌توانید خلق کنید.»

4- به دنبال الگوهای های مثبت باشید. شما می‌توانید از دیگرانی که درزمینه هایی که می‌خواهید پیشرفت کنید موفق بوده اند یاد بگیرید.مشاهده ی دیگران در حالی که به اهدافشان رسیده‌اند می تواند الهام بخش شما باشد وبینش ارزشمندی رادرمورد راهبردهایی که به کار برده‌اند ارائه دهد.

5-به موفقیت‌های گذشته فکر کنید. دستاوردها وچالش‌هایی که برآنها غلبه کرده‌اید را به خود یادآوری کنید.وحتی گاهی لازم است آنهارا یادداشت کنید.بازگشت و یادآوری زمان‌هایی که در شرایط سخت موفق شده‌اید،باور شمارا به توانایی‌هایتان افزایش می‌دهد.

6- خود گویی مثبت و تشویق کننده را جایگزین شک و تردید به خود و افکار منفی کنید.باورهایی که شمارامحدود می‌کند به چالش بکشیدو آنها رابا اظهارات سازنده تر وامید بخش جایگزین کنید.

7-شکست‌ها را بپذیرید وازآنها درس بگیرید. بپذیرید که شکست ها بخشی طبیعی از فرآیند یادگیری هستند. به جای اینکه آنهارا نشانه‌ی بی کفایتی در نظر بگیرید،به آنها به عنوان فرصت‌هایی برای یادگیری و پیشرفت نگاه کنید.

8-به دنبال بازخورد سازنده باشید ازدوستان ، یا همکاران قابل اعتماد بازخورد بخواهید.انتقاد سازنده می‌تواند به شما کمک کند تا زمینه‌های قابل بهبود راشناسایی کنید و راهنمایی‌هایی درجهت بهتر شدن ارائه دهید.

9-اطراف خود را با افراد حمایت کننده احاطه کنید. شبکه‌ای ازافراد حمایت کننده بسازید که توانایی‌های شمارا تشویق می‌کنند عامل دلگرمی شما هستند..حمایت اجتماعی مثبت می‌تواند اعتماد به نفس وانگیزه‌ی شمارا افزایش دهد.

10-ریسک های کوچک را بپذیرید . خودتان را با کارهایی که کمی خارج از منطقه‌ی راحتی شما هستند به چالش بکشید. به خاطر داشته باشید که همان طور که با موفقیت این چالش ها را مدیریت می کنید.اعتماد به نفس شما افزایش می‌یابد.

11-انعطاف پذیری را تمرین کنید. انسان‌های انعطاف پذیر از پس شکست‌های زندگی برمی‌آیند.آنها با هر بار زمین خوردن دوباره می‌ایستند.اعتماد به نفس بیشتری دارند.تاب آوری وانعطاف پذیری ارتباط نزدیکی با خودکاآرمدی دارد و می‌تواند به شما درحفظ باور به توانایی خود درزمان‌های سخت کمک کند

12- دیدگاه خود را گسترش دهید. یکی ازویژگی‌های افراد با خود کارآمدی بالا توانایی نگاه کردن به زیان های کوتاه مدت واجازه ندادن به آنها درتاثیر گذاری براهدافشان است.ما اهداف بالاتری برای دست‌یابی به آنها داریم و پایبندی به این دیدگاه به حفظ خودکارآمدی کمک می‌کند.خود کارآمدی به ما کمک می‌کند اولویت‌هایمان رامرتب کنیم ،برنامه‌های بهتری داشته باشیم وکارآمد تر روی آنها تمرکز کنیم.

13-موانع را قاب بندی مجدد کنید .موانع بخش طبیعی برای حرکت به فراتر از مناطق آسایش ما ومقابله با چالش ها هستند.بنابراین مهم است که درمورد موانع به روشی سازنده فکر کنیم که خطری برای تضعیف خودکارآمدی ما نداشته باشد؛ می‌توانید قبل از پیگیری اهداف ازخود بپرسید که چه چالش‌هایی ممکن است به طور منطقی درطول پیگیری اهداف به وجود آید، سپس تصمیم بگیرید که در پاسخ به آن چالش‌ها چه اقدامی انجام خواهید داد.

14-ازمنطقه‌ی راحتی خود خارج شوید.ما اغلب تشویق می‌کنیم که ازمنطقه‌ی امن خود خارج شوید وبرای توصیه ی خودهم دلیلی داریم.ترک منطقه‌ی امن خود شامل آزمون خطا،یادگیری وفرصتی برای پرداختن به کارهای جدید ومعنادار است. اگرچه خروج از منطقه راحتی ما درآغاز می‌تواند ترسناک باشد. اما مزیت آن این است که هرچه بیشتر درهنگام خروج ازمنطقه راحتی خود موفقیت را تجربه کنیم، بیشتر می‌توانیم خودکارآمدی خودرا افزایش دهیم.

*ترغیب کلامی . ما قبلاٌ اهمیت متقاعد سازی کلامی را به عنوان یکی از منابع اطلاعات درمورد توانایی‌هایمان بررسی کردیم.زمانی که که والدین ومعلمان باور خودرا درمورد توانایی فرد برای دستیابی به اهداف تحصیلی بیان می‌کنند.احتمالاً خود کارآمدی آنها افزایش می‌یابد.بنابراین معلمان و والدین می‌توانند از کلمات تشویق کننده «تو می‌توانی این کاررا انجام دهی » «یا تو به اندازه کافی باهوش هستی » «من به تو اعتماد دارم استفاده کنند »و باعث افزایش خودکارآمدی دانش آموزان شوند.

*دانش آموزان را از نقاط قوت خود آگاه کنید تا آنها بدانند چگونه به طور مؤثر در فعالیت های فعلی خود به کار گیرند. به عنوان مثال یک معلم ممکن است به پسر نوجوانی بگوید که دریک آزمون واژگان اخیراٌ چقدر خوب عمل کرده و سپس به او اطلاع دهد که این مهارت در تکلیف داستان نویسی آینده چقدر ارزشمند است.

*به همین ترتیب توجه دانش آموزان را به رشد آنها ومیزان پیشرفتشان درطول زمان جلب کنید که انجام این موضوع درخود کارآمدی انها می تواند تأثیر گذار باشد.

*ایجاد امنیت روانی به دانش آموزان اجازه می دهد آشکارا در مورد چالش هایی که ممکن است با آن مواجه شوند صحبت کنند. ازمقایسه بین دانش آموزان وتوانایی‌هایی آنها خودداری کنید. درعوض تفاوت‌های بین دستاوردهای کنونی وگدشته ی یک دانش آموز را برجسته کنید.

*درصورت امکان به دانش آموزان اجازه دهید تا اهدافی را با توجه به توانایی های خود تعیین کنند.دراین زمینه مجموعه ای از کتابها را درسطوح مختلف ددسترس آنها قرار دهید وبه آنها اجازه دهید درسطحی که مناسب آنها است مطالعه کنند. در پایان دانش آموزان را به خاطر سرمایه گذاری تلاش‌هایشان نه صرفاٌ موفقیت‌هایشان تحسین کنید. به آنها بگویید که به خاطر تلاش و پشتکارشان به خود افتخار کنند.

خود کارآمدی و عزت نفس در حالی که ممکن است این دو مفهوم مشابه به نظر برسند تفاوت مشخصی بین این دو وجوددارد.عزت نفس احترام واقع بینانه به توانایی شما برای دستیابی به موفقیت و پیشرفت درزندگی است در حالی که خود کارآمدی نگرش شما درمورد توانایی خود برای عملکرد در موقعیت های مختلف است.

سخن آخر
به یادداشته باشید که پرورش خودکارآمدی یک فرآیند مداوم است .با خود صبور باشید وبرای پیشرفت خودرا دراین راه به خود پاداش دهید . باتلاش مداوم و ذهنیت مثبت می توانید خودکارآمدی خود را توسعه و تقویت کنید که منجر به موفقیت بیشتر درحیطه های مختلف زندگی تان می شود.