هنر خوب گوش دادن، یکی از مهارت هایی است که موجب میشود سرعت ما در راه رسیدن به موفقیت به طور حیرت انگیزی افزایش یابد چرا که دیگران میزان علاقه و اعتمادشان نسبت به ما بیشتر میشود و همین، برای رسیدن به موفقیت تا حد زیادی کافی است.
همچنین این مهارت یکی از مهم ترین موارد برای تقویت فن بیان هم هست و میتواند کمک بسیار زیادی به شما برای تقویت مهارتهای کلامی شما بکند. با این مقاله تا انتها همراه باشید تا گوش دادن فعال و موثر را با تکنیک هایی که در این مقاله بیان کرده ایم به خوبی بیاموزید..
گوش دادن یعنی توانایی دریافت و درک صحیح پیامها در فرآیند ارتباط. این توانایی، کلید همه ارتباطات موثر است. چنانچه به مهارت گوش دادن مسلط نباشید، به آسانی ممکن است پیامهای ارسالی از سوی طرف مقابلتان را اشتباه برداشت کنید. در چنین شرایطی، فرآیند ارتباط بیاثر شده و به سادگی موجب ناامیدی و رنجش فرستندهی پیام خواهد شد.
بزرگسالان به طور متوسط ۷۰ درصد اوقاتشان را درگیر فرآیندهای ارتباطی هستند که ۴۵ درصد آن به گوش دادن، ۳۰ درصد به حرف زدن، ۱۶ درصد به مطالعه و ۹ درصد به نوشتن اختصاص مییابد. کیفیت ۴۵ درصدی که صرف گوش دادن میشود فقط در حوزه کسبوکار مؤثر نیست، بلکه بر زندگی شخصی افراد نیز تأثیر گذاشته و موجب گستردهتر شدن تعداد دوستان و شبکههای اجتماعی، ارتقای عزت نفس و اعتماد به نفس، کسب نمرات عالیتر در دوران تحصیل و حتی تقویت سلامتی و تندرستی عمومی بدن میشود.
همچنین مطالعات نشان داده است که حرف زدن موجب بالا رفتن فشار خون خواهد شد، در حالی که گوش دادنِ با دقت به اُفت فشار خون میانجامد.
تفاوت شنیدن (Hearing) با گوش دادن (Listening)
گوش دادن با شنیدن تفاوت دارد و به صورت اتفاقی رخ نمیدهد؛ بلکه فرایند فعالی بوده که براساس تصمیم آگاهانه و درک از پیامهای گوینده شکل میگیرد.

فرض کنید با فردی صحبت میکنید که در حال استفاده از کامپیوتر و یا مطالعه کتاب است! در آن هنگام با اون به صحبت کردن میپردازیم. به نظر شما چند درصد از حرف های ما را به یاد خواهد آورد؟ پنج درصد؟ پنجاه درصد؟ اگر فرد مورد نظر فرزند شما بود میتوانید از او درخواست کنید زمانی که با او صحبت میکنید به شما توجه کند ولی اگر مدیر کسب و کارتان بود چه؟ در اغلب کشورها ارتباط چشمی یکی از مهمترین راههای برقراری ارتباط محسوب میشود. زمانی که صحبت میکنیم به چشم های طرف مقابل نیز نگاه میکنیم. این بدان معناست که اگر فردی در اتاق دیگر با ما در حال صحبت کردن بود برای درک بهتر و ایجاد ارتباط متقابل به آن اتاق میرویم تا بتوانیم گفتگوی بهتر و درک کاملتری از صحبت های او داشته باشیم.
شاید این توصیه را بتوان یکی از مهمترین توصیههای مربوط به گوش دادن موثر دانست. ما معمولاً احساس میکنیم که در گفتگو یا مذاکره یا هر نوع ارتباط با دیگران، اگر بعد از صحبت آنها سکوت کنیم و کمی فکر کنیم و سپس پاسخ دهیم، فردی ضعیف یا مذاکرهکنندهای ضعیف یا دوستی غیرهمراه محسوب میشویم. در حالیکه اتفاقاً چنین نیست:
– وقتی بعد از صحبت طرف مقابل کمی سکوت میکنیم و سپس حرف میزنیم، او احساس میکند که حرف ارزشمندتری زده و حرفش برای ما هم مهم بوده و ما هم روی حرف او فکر کردهایم.
– همچنین، پس از پایان گفتگو، کسی به خاطر نمیآورد که
ما بعد از حرفهای او، چقدر سکوت کردهایم و سپس پاسخ دادهایم. تنها پاسخهای ماست که در ذهن مخاطب باقی میماند.

بخشی از مهارت گوش دادن فعالانه، وابسته به مهارت سوال پرسیدن شما است. معمولاً با هر چند کلمه سوالی که میپرسید، اگر دقیق و هوشمندانه بپرسید، میتوانید چند ده یا چند صد کلمه بشنوید. سوال پرسیدن، هم این اطمینان را به طرف مقابل میدهد که به حرفهایش گوش میدهید و هم باعث میشود خودتان دقت و تمرکز بیشتری داشته باشید. ضمناً فراموش نکنید که وقتی را که طرف مقابل صرف پاسخ دادن به پرسش شما میکند، عملاً در خدمت شماست. بنابراین، هرگز به فرصتی که در اختیار دیگران قرار میدهید تا به سوالات شما پاسخ دهند، حس بد نداشته باشید. به علت مهم بودن این بحث، ما انواع سوالهای مورد استفاده در گفتوگو را در درس مدیریت تعارض به صورت مستقل و با جزئیات بیشتر مورد توجه قرار دادهایم.
یادداشت برداری
گوش دادن در جلسات کاری و در کلاس و سمینار، به کمک یادداشت برداری میتواند اثربخشتر هم باشد. به همین علت، معمولاً یادداشت برداری را به عنوان یکی از تکنیکهای گوش دادن فعال مطرح میکنند.
تنها دو نکته واضح و البته مهم وجود دارد که خوب است به آنها توجه داشته باشیم:
-یادداشت برداری، یک نقطه بهینه دارد. گاهی اوقات، یادداشت برداری شبیه دیکته نویسی میشود و ما حتی یک لحظه هم به طرف مقابل نگاه نمیکنیم. این وضعیت، شکل دیگری از بیتوجهی است و میتواند کیفیت جلسه و گفتوگو را کاهش دهد.
-نکته دیگر اینکه یادداشت برداری همیشه برای به خاطر سپردن نیست. گاهی برای این است که به طرف مقابل نشان بدهیم به حرفهایش اهمیت میدهیم. به همین علت، شاید لازم باشد در جلسات مذاکره تجاری، حتی در صورتی که معتقدید حرفها و خواستههای طرف مقابل در ذهنتان باقی میماند، آنها را یادداشت کنید تا احساس بهتری در ذهن او ایجاد شود.
فردی که به صحبتها گوش میدهد بایستی بیطرف بماند و قضاوت از پیش نداشته باشد، به این معنی که جانبداری یا اظهار عقیده به ویژه در اوایل صحبتها صورت نگیرد. در گوش دادن فعال مواردی مانند حوصله، مکث و سکوتهای کوتاه باید مورد توجه قرار گیرد. شنوندگان نباید هنگام سکوت چند ثانیهای طرف مقابل، با مطرح کردن پرسشها و نظرات خود، تمرکز وی را مختل کنند.
در گوش دادن موثر باید به طرف مقابل زمان داده شود تا بتواند افکار و احساسات خود را بیان کند. گوش دادن موثر نه تنها مستلزم توجه کامل شنونده نسبت به گوینده است، بلکه باید علامتهای کلامی و غیر کلامی نیز به وی ابراز شود. بهطورکلی گویندگان از شنوندگان انتظار دارند که با گوش کردن فعال خود، پاسخهای مناسبی را به صحبتهای آنها بدهند.
خوب گوش دادن شامل زیر نظر گرفتن زبان بدن و توجه به ناهماهنگیهای احتمالی بین پیامهای کلامی و غیرکلامی ارسال شده از سوی گوینده است. به بیان سادهتر، یک شنوندهی خوب فقط به چیزی که گفته میشود گوش نمیدهد، بلکه به چیزهایی که گفته نمیشوند یا نصفهکاره به زبان میآیند نیز گوش میدهد. مثلا اگر کسی به شما گفت که زندگی خوب و خوشی دارد، اما حین انتقال این پیام دندانهایش را به هم فشرد یا اشک در چشمهایش حلقه زد، بدانید که بین پیام کلامی و غیرکلامی او مغایرت وجود دارد.

یکی از قدم های مهم در فرآیند گوش دادن فعال این است، زمانی که حرف های فردی که صحبت میکند را متوجه نمیشویم باید از او این سوال را بپرسیم که منظور دقیق شما چیست من متوجه نشدم! اما این سوال چه زمانی مناسب است؟ همانطور که در قدم پنجم گفتیم قطع کردن صحبت نوعی بی ادبی تلقی میشود پس بهترین زمان، وقتی است که او یک مکث طولانی میکند و میتوانیم سوالهای خود را در مورد موضوعاتی که متوجه نشدیم، بپرسیم. به عنوان مثال بگوییم: ببخشید، من در این قسمت کمی ابهام دارم. آیا منظور شما این است؟ میتوانید بیشتر توضیح دهید؟
سعی کنیم درک درستی از احساسات مخاطب داشته باشیم
اگر فردی در مورد نگرانیهایش با ما سخن میگوید، احساس نگرانی به ما دست میدهد. اگر در مورد ترس هایش صحبت میکند، احساس ترس بر ما نفوذ میکند. اگر در مورد شادیها و خوشحالیهایش بگوید، ما را نیز خوشحال خواهد کرد. اثر بخشی احساسات به راحتی میتوانند از طریق جملات و تنگفت انتقال یابند. سعی کنیم با جان و دل احساسات افراد را از میان صحبت هایشان درک کنیم.
برای ایجاد همدلی سعی کنیم تا خود را جای آن ها قرار دهیم تا درک صحیحی از احساسات آن ها داشته باشیم. اما ایجاد چنین حسی آسان نیست و نیاز به تمرکز و انرژی بسیار دارد. از سویی دیگر انجام این کار سخاوتمندانه، روابط را بهبود میبخشد.
برداشت کامل و درک مناسبتر منظور دیگران
ابراز علاقه ، نگرانی و توجه به دیگران.
تشویق دیگران به بیان و ابراز آزادانه و صادقانه مسائل خود.
تقویت ارتباط و تعامل خود با دیگران
افزایش تفاهم ما با دیگران
جلوگیری از سوء تفاهمها
افزایش قدرت یادگیری(یادگیری مطالب جدید از طریق توجه به صحبتهای طرف مقابل)
کمک به خودآگاهی و گسترش شناخت از خود و دیگران
افزایش روحیه مشارکت جویی و کار گروهی
مهارت توجه
یعنی توجه جسمی و غیر کلامی به طرف مقابل ، که به او نشان دهد دقیقا به صحبتهای او گوش میدهیم. مثلا: هنگام گوش دادن با بدنی مایل به جلو ، در فاصله مناسب ، رو در روی گوینده قرار گرفته و نگاه ما تا شعاع نیم متری صورت گوینده باشد، ضمن پرهیز از رفتارهای حواس پرت کن (بازی با کلید و سکه و…) سعی کنیم شنوندهای خشک و بیحرکت نباشیم
و محیط گفتگو را از عوامل مزاحم و ترس آور دور کنیم.
مهارت پیگیری
گاهی گوینده نگران و هیجانزده است که در حالتهای چهره ، تن صدا و رفتارهای او نمایان میشود، در این صورت بایستی بدون زورگویی او را به صحبت کردن دعوت کنیم. مثلا: با استفاده از جملات در باز کن (امروز سرحال به نظر نمیرسی! خب ! – بعد چی شد! – ادامه بده ! ) با استفاده از کلمات تشویقی کوتاه (هوم – درسته – بله و ..) با استفاده از سوالهای کوتاه و باز و یا حتی گاهی سکوت توام با توجه و مشاهدهی او میتواند این موانع را از میان بردارد.
مهارت انعکاسی
یعنی انعکاس توضیحات و احساسات و معانی درک شده از گوینده به خود او ، که نشان دهنده درک و فهم و پذیرش او نزد شنونده است.
– عدم ابراز احترام به گوینده
– شنیدن مفهوم سطحی کلام
– قطع سخنان گوینده
– عدم برقراری رابطه چشمی
– پریدن وسط سخنان دیگری
– پرت شدن حواس
– کشاندن بحث به جای ديگر( حرفهایت من را یاد آن روزی انداخت که …)
فراموش کردن آنچه گفته شده
– سوال در خصوص جزئیات بی ارزش
– پرداختن بی اندازه به جزئیات و از دست دادن جان کلام
– بی توجهی کردن به آنچه درک نکردهاید
– مشغول شدن به افکار خویش
– تظاهر به توجه
راهکارهای عملی گوش دادن فعال
-خود را به جای گوینده قرار داده و سعی کنیم دنیا را از دیدگاه او ببینیم و درک کنیم.
-با طرح سوالاتی از خود ، حساسیت گیرندگیمان را افزایش دهیم. مثلا ( چرا او حالا این موضوع را به من گفت؟ ، منظور او چیست؟ ، نکات اصلی حرف او چیست ؟ و…)
-به یاد داشته باشیم که سرعت متوسط تکلم انسان بین 125 تا 175 کلمه در دقیقه است. در صورتی که سرعت متوسط تفکر انسان بین 400 تا 800 کلمه در دقیقه است. از این فرصت برای پردازش اطلاعات گوینده خوب استفاده کنیم.
-عوامل حواس پرتی را به حداقل برسانیم از جمله: بازی کردن با کلید و سکه ، تکان خوردن یا حالت عصبی ، ضرب گرفتن روی میز با انگشتان ، جا به جا شدن مکرر ، تماشای تلویزیون ، سر تکان دادن به عابرین ، روزنامه خواندن و ..
-ارتباط چشمی مناسب برقرار کنیم. نه آن قدر خیره شویم که گوینده را معذب کنیم و نه آن قدر به او نگاه نکنیم که تصور کند به ارتباط با او علاقهای نداریم.
-موانع فیزیکی را از بین ببریم. مثلا در دفتر کار خود، از پشت میز بیرون آمده و در کنار او بنشینیم و صحبت کنیم.
-بهتر است به گونهای بنشینیم که بدن ما کمی متمایل به جلو و به طرف گوینده باشد.
-احساسات درک شدهاش را به او انعکاس دهیم. مثلا ( گویا موضوعی باعث خوشحالیت شده ؟! ، غمگین به نظر میرسی ! و ..)
-با بیان عباراتی گوینده را به ادامه صحبت تشویق کنیم. مثلا (خب خب!، بعد چی شد؟، جدی ؟!، واقعا ؟! و ..)
-گوینده را با سؤالات پی در پی بمباران نکنیم که احساس کند مورد بازجویی قرار گرفته است.
-در گوش دادن به مطالب مهم ، از یادداشتبرداری نکات کلیدی غفلت نکنیم.
-درک خود را از احساسات گوینده بیان کنیم. مثلا (به نظرم این موضوع شما را ناراحت کرده !)
-گاهی موضوعات مهم مطرح شده را به گوینده یادآور شویم تا میزان درک خود را مورد ارزیابی قرار دهیم. مثلا ( چند دقیقه اجازه دهید ببینم درباره چه چیزهایی صحبت کردیم ، اول ..)
-منظور گوینده را با کلمات خودش به او انعکاس دهیم.
-برای خوب گوش دادن و درک بهتر گوینده ضروری است تلاش نماییم برخی خصوصیات و تواناییها را در خود افزایش دهیم، برای مثال تحقیقات نشان داده است که: کسانی که خزانه واژگان غنیتری دارند، شنوندگان بهتری هستند، کسانی که پیشرفت تحصیلی بهتری دارند، توانایی گوش دادن آنها نیز بیشتر است، زنان در تفسیر و تشخیص پیامهای غیرکلامی از مردان کارآمدترند، معمولا افراد درونگرا ، شنوندگان بهتری هستند، تا وقتی که گوینده مطلب خود را تمام نکرده و یا منتظر پاسخ نیست، سخن او را قطع نکنیم.
-موقع شنیدن سخنانی که خوشایند ما نیست و یا مخالف خواستهها و تمایلات و افکار ما هستند، صبر و شکیبانی از خود نشان داده و با علایم کلامی و غیرکلامی نامناسب از خود عکسالعمل نشان ندهیم.
-عوامل مزاحم را از محل گفتگو دور کنیم، مانند: (خاموش کردن گوشی، رادیو، تلویزیون ، ضبط صوت، در صورت ضرورت قطع تلفن و یا نصب کاغذی بر روی در اتاق با عنوان لطفا مزاحم نشوید).
ذهن آدمی کارگاه تولید فکر است، که از منبعی به نام ضمیر ناخودآگاه، سرچشمه میگیرد. ضمیر ناخودآگاه نمیتواند خوب را از بد و درست را از غلط تشخیص دهد ولی چنان قدرتی دارد که اگر از آن غافل شویم، میتواند سرنوشت ما را بدست گرفته و آن را به هر جایی که دوست دارد ببرد. در حقیقت نوع و کیفیت افکار و اندیشه آدمی سازنده نوع و کیفیت زندگی انسان بسازد. همچنانکه اندیشه منفی و یاسآور میتواند جهنمی در زندگی او خلق کند. انسانها همان خواهند شد که در اندیشه آنند، بنابراین آینده هر کس در گرو چگونگی نگرش او به زندگی است.
موفقترین انسانها کسانی هستند که توانستهاند در ذهن خود اندیشههای مثبت داشته باشند: آنان که میپندارند «قادر نیستند» در واقع مثبتنگری را کنار گذاشته و در جنبههای منفی وقایع تمرکز کردهاند. خانواده کانون یادگیری چگونه اندیشیدن و چگونه زیستن است. در خانواده مثبتاندیش، اعضای خانواده خود را قادر و توانا میدانند و نگاهشان به دیگران آکنده از مهر و عاطفه است. چنین خانوادههایی، قادر خواهند بود هر ناممکنی را به ممکن تبدیل کنند و توفیق و کامکاری را نصیب خود نمایند. ضمن آشنایی با راهکارهای تفکر مثبت بیاییم با زیبا، مثبت، خلاق، هدفمند و امیدوارانه اندیشیدن، موفقیت و شادکامی را به زندگیمان دعوت کنیم.
پایان متن
#کارگاه _مهارت _زندگی #مهارت_گفتگوی_موثر #فضای_مجازی #حباب_فیلتر #نظم #رفتار_خوب #آموزش_ نظم_و_انظباط #قوانین #افکار_مثبت #افکار_منفی #تقویت_ افکار_مثبت #مهارت_خوب_شنیدن #گفت_و_گو #گفت_و_گو_حساس #مهارت_تصمیم_گیری #مهارت-حل-مسئله #مهارت_نه_گفتن #نه_گفتن #توانایی_نه_گفتن #توانایی_نه_شنیدن #استدلال_منطقی #هوش_هیجانی #خلاقیت #مهارت_ارتباطی #همدلی #ارتباط_ غیر _کلامی #ارتباط_ کلامی #انتقال_پیام
#مهارت_حل_تعارض #مهارت-حل_تعارض_کودکان #مهارت- حل_تعارض_ کودکان_با_والدین #انزوا #گوشه گیری #تاب_آوری #پرورش_تاب-آوری # والدین_و_ تاب_آوری #سبک_فرزند_پروری
# سبک_ فرزند_پروری_ در _ ایران #سبک_مقتدرانه #سبک_سهل_گیرانه #سبک-مستبدانه #سبک_ بی_تفاوت # استعداد #پرورش استعداد #کودک #باور_های_زیبا #سیگار #کشیدن سیگار #سیگار _کشیدن_نوجوان #سواد_رسانه #مهارت_سواد_رسانه #فضای-مجازی #موبایل #آموزش_خانواده #نوشتار_درمانی#نوشتن #نوشتن_ابزاری #سلامت _و _روان#خود_آگاهی#توسعه _فردی #خانواده
#اهمیت خانواده#خانواده سالم#مشاور_خانواده #جوان #استعداد #نوجوان #خانواده #امنیت _جامعه #تفکر _
انتقادی #محیط_کار_سمی#کنترل_خشم #اضطراب #تقویت_حافظه #مشق_شب #انتشارات_مشق_شب #تاب
آوری#فراموشی#قدر_دانی #احترام #احترام_به_دیگران #مهارت_های_برتر #ذهن_آگاهی #مدیتیشن
#افسردگی#سفر #اولیا_و_مربی #مدرسه #ارتباط_موثر_والدین_و_مربیان #تاثیر_سفر سلامت روان #خشم
#ترس #آرامش #مثبت_گرایی #روانشناسی_زرد #احترام_به خود #ارتباط_موثر #همسایه #خود_کم_بینی
#آداب_همسایه_داری #آداب_گفت_و_گو#ADHD #اختلال_بیش_فعالی #نسل_Z #نسل_زد #انتشارات_ مشق_ شب
#فروش_ کتاب #رضا هوشمند
تلگرام توسعه فردی، مهارتهای ارتباطی و هنر خوب زیستن:
https://t.me/pajoohesheiranian
ایتا توسعه فردی، مهارتهای ارتباطی و هنر خوب زیستن:
https://eitaa.com/HooshmandReza
اینستا رضا هوشمند مدرس توسعه فردی:
https://www.instagram.com/reza.hooshmand84?igsh=MW1waWNveWRoYmhpZA
اینیستا مشق شب:
https://www.instagram.com/mashgheshabpub?igsh=cXphZmx4M3ByeG92
# روزنگار مشق شب:
#روزنگار #تقویم #تقویم مشق شب #رویدادتاریخی #رویدادمذهبی #رویدادملی #ولادت #وفات
25 بهمن
#صدور_حکم_تاریخی_حضرت_امام_خمینی(ره)مبنی_بر_ارتداد_سلمان_رشدی_نویسنده_خائن_کتاب_آیات_شیطانی(1367ه.ش)
#روز _رادیو
#روز_ آگاهی_ از_ حقوق _کارمندان